Şevket Süreyya Aydemir'e göre, Mustafa Kemal'in yeni hayatı, yeni alemi, onun 1919 Mayısı'nın 19'uncu günü Samsun kıyısında Anadolu karasına ayak basmasıyla başlar, yani onun zuhurunun, hem kendi kaderine, hem milletimizin tarihine, hem çağımızın akışına, çeşitli yönlerden yön ve şekil veren safhası o gün, orada ve Mustafa Kemal'in Samsun kıyısına ayak basmasıyla başlamıştır.

YOL ARKADAŞLIĞI
Peki hiç merak etmiyor muyuz? Bu tarihi yolculukta bu tarihi vapurda Atatürk'ten başka hangi inanmış kahramanlar vardı. Haydi bir hatırlayalım.
16 Mayıs 1919 Cuma günü başlayacak yolculukta gemi kaptanı İsmail Hakkı Durusu'ydu.
Gemide 18 kişi daha Atamıza eşlik edecekti.
* lll. Kolordu Komutanı Kurmay Albay Refet Bey (General BELE)
* Müfettişlik Kurmay Başkanı Kurmay Albay Manastırlı Kazım Bey (General DİRİK)
* Müfettişlik Sağlık Bakanı Doktor Albay İbrahim Tali Bey (ÖNGÖREN)
* Kurmay Başkan Yardımcısı Kurbay Yarbay Mehmet Arif Bey (AYICI)
* Karargah Erkan-ı Harbiyesi İstihbarat ve Siyasiyat Şubesi Müdürü Kurmay Binbaşı Hüsrev Bey (GEREDE)
* Müfettişlik Topçu Komutanı Topçu Binbaşı Refik Bey (SAYDAM)
* Müfettişlik Başyaveri Yüzbaşı Cevad Abbas (GÜRER)
* Kurmay Mülhakı Yüzbaşı Mümtaz (TÜNAY)
* Kurmay Mülhakı Yüzbaşı İsmail Hakkı (EDE)
* Müfettişlik Emir Subayı Yüzbaşı Ali Şevket (ÖNDERSEV)
* Karargah Komutanı Yüzbaşı Mustafa Vasfi (SÜSOY)
* Kurmay Başkanı Emir Subayı ve Müfettişlik Kalem Amiri Üsteğmen Arif Hikmet (GERÇEKÇİ)
* İaşe Subayı Üsteğmen Abdullah (KUNT)
* Müfettişlik İkinci Yaveri Teğmen Muzaffer (KILIÇ)
* Şifre Katibi, Birinci Sınıf Katip Faik (AYBARS)
* Şifre Katibi Yardımcısı, Dördüncü Sınıf Katip Memduh (ATASEV).

ŞAYAK KALPAKLI ADAM
16 Mayıs 1919 Cuma günü öğleden sonra Bandırma adlı eski bir vapurla Galata Rıhtımı'ndan ayrıldılar. 19 Mayıs 1919 Pazartesi günü yolculuğun sonuna geldiler.
Yolcular Kalyon Burnu denilen yerden sandallarla Merkez İskelesine çıkarıldılar. Bu sandallardan birinin sahibi olan İsmail Yurtsever, o zaman için Atatürk'ü tanıyamadığını söyler.
Atatürk'ü sandalda ve Samsun'da iken geniş yakalı lejyon kaputu ve başında kalpakla gördüğünü anlatır. Atatürk, İstanbul'dan başlayan ve Samsun'da sona eren yolculuk esnasında görevli bir askerdi ve giyimi de buna uygundu ancak Samsun'a ayak bastığı günden birkaç gün sonra asker değil, sivil olarak hareket edecekti.

O VAKİTLER SAMSUN!..
Atatürk'ün Samsun'a çıkışında gördüğü manzara pek parlak değildi. Şehirde İngiliz işgal kuvvetleri vardı.
Pontus'çular sokaklarda kol geziyordu. Halk kendisini koruyamayacak durumdaydı.
Atatürk bugün müze haline getirilen Hıntıka Palas'ta kaldıkları süre içinde hep bu sorunları düşündü, yolculukta geçirdiği uykusuz geceler sona ermemişti; şimdi de burada uykusuz geceler başlıyordu.
Ama onda ve onun gibi düşünenlerde bu azim oldukça hiçbir engel aşılmaz değildi.