Bizim mortgage
Kanun çıktı çıkacak diye beklerken, bu mortgage denilen aletin ne şekil alacağını da merak ettik epeyce. Kuş mu çıkacaktı, yoksa civciv mi? Ne çıktığına siz karar verin.
***
140 bin lira (Yetele değil lira) kredi aldınız diyelim. Bi kere 35 bin lira peşinat ödüyorsunuz, daha baştan... Sonra 20 yıl boyunca, hiç aksatmadan, hiç durmadan ayda 2 bin 178 lira taksit ödüyorsunuz. 20 yılın sonunda, toplam ödediğiniz para ne tutuyor: 522 bin lira...
***
Amerika'da aynı krediyi alan bir insan, toplam 250 bin lira ödüyor. Evi olmayan bir aile, ayda 2 bin 178 lira ödeyebilir mi? Ödeyebiliyorsa mesele yok... Ama alınan kredi ile sonuçta ödenen toplam para arasında uçurum var. Ama haksızlık da etmeyelim. 20 yıl boyunca kredi ile aldığı evde oturan aile, aynı sürede kira ödemekten kurtulmuş oluyor. Yuvarlak hesap aylık 800 lira kiradan kurtulmuş olsa, yıllık 9 bin 600 lira, 20 yılda da 192 bin lira ödemekten kurtulmuş olacaktır. Toplam ödeyeceği 522 bin liradan bu parayı çıkartırsak, reel olarak, 330 bin lira ödemiş gibi olacaktır.
***
Fakat burada önemli olan, tüketicinin cebinden çıkacak paradır. Ayda 2 bin 178 lira ödeme, Türkiye'nin gerçekleri ile bağdaşmıyor esas olarak. Çünkü Türkiye'de hem yıllık faiz yüksek (yüzde 19.6) hem de kredi faizi yüksek (yüzde 1.5). Oysa Amerika'da yıllık faiz yüzde 5, kredi faizi de yüzde 0.53. Orası Amerika diyebilirsiniz. Evet, burası da Türkiye olduğu için mortgage, Türk usulü mortgage oluyor.