13. asırdan kalma bir dizede şöyle der: 'Eğer dikmişsen adaçayını bahçeye, ne lazım ölmeye!' Arapların bu mucizevi bitkiyi 10. yüzyılda keşfettiği ve ömrü uzattığına inandıkları kayıtlarda mevcut. Daha sonra Çin'de çok rağbet görmüş, unutkanlığa ve depresyona karşı kullanılmış. 16. yüzyılda ünlü İngiliz herbalist J.Gerard adaçayının zekayı parlaklaştırıp sinirleri güçlendirdiğinden bahsetmiş. Mavi çiçekleri yaz başında açmaya başlayan bitkinin kadifemsi yeşil yaprakları kısa bir süre sonra da Amerika'da 'zihin açıcı' olarak ünlenmiş. Rahatlatıcı çaylar arasında adı geçen bu mis kokulu çayın rahatlatırken uyardığını da biliyor muydunuz? Bu iki durum aslında tezat gibi görünse de aslında bilimsel gerçekler hiç de öyle değil. Psikolojide 'mood' diye tabir ettiğimiz 'duygu durum' u düzeltirken zihinsel fonksiyonları canlandırıyor.

EFSANESİ İLGİNÇ
Bir de efsanesi var, Meryem Ana, oğlu İsa daha bebekken, Herodes'in gazabından kaçarken, kendisilerini saklamaları için dağdaki bayırdaki tüm bitki örtüsünden yardım istemiş ama hiçbiri oralı olmamış. Sonunda adaçayı eğilmiş ve Meryem Ana ile İsa'yı örtmüş, Herodes'in askerlerinden korumuş. Askerler gittikten sonra Meryem Ana dönüp adaçayına şöyle demiş: 'Şu andan itibaren sonsuza dek insanların en sevdiği çiçek sen olacaksın, seni onları tüm hastalıklardan koruyacak kadar güçlü kılıyorum, beni kurtardığın gibi, onları da iyileştir, ölümden kurtar!'. Çok etkilenmiştim ben bu mistik hikayeden. Latince adı Salvia officinalis , 'salvare' bu dilde iyileştirmek anlamına geliyor, belki de bu efsaneden esinlenilmiştir, kim bilir? Dünyada 450, ülkemizde ise 89 tane türü bulunan bu tarihi bitki,'diş otu' veya 'Meryemiye' olarak da bilinir. Meryemiye adı biraz önce bahsettiğim efsaneden esinlenme olsa gerek ancak 'diş otu' denilmesinin çok daha somut bir sebebi var o da şu ki bu bitkinin mikrop öldürücü özelliği hiç de küçümsenemeyecek düzeyde. Birçok antibiyotiğin öldüremediği mantar ve virüsleri de öldürürebilecek kadar güçlü antibiyotikler barındırıyor bünyesinde. En minik mikroorganizma olan virüslerin oluşturduğu hepatitlerden metrelerce uzunluğa ulaşabilen barsak kurtlarının düşürülmesine kadar geniş bir yelpazede kullanım alanı bulmuş.

DOĞAL ÖSTROJEN
Hem doğal östrojen içermesi hem de aşırı terlemeyi durdurucu etkisi bu bitkiyi menapoz şikayetlerinin vazgeçilmezi yapmış ve Almanya'da bu amaçla piyasaya sürülmüş olan adaçayı kökenli terleme önleyici ilaca Amerikan Gıda ve İlaç İdaresi FDA onay vermiştir. 1920'li yıllarda ABD'de boğaz ağrısı, dişeti yaraları ve burkulmalarda lokal olarak uygulanması tıbbi onay almıştır. Ancak, 2 yaşın altındaki çocuklarda ve gebelerde kullanımı güvenli değil. Emziren anneler de uzak durmalı çünkü vücutta ter dahil birçok salgıyı azalttığı gibi süt salgısını da azaltıyor. Ancak bu etki, bebeğini memeden kesen annelerde memelerde süt retansiyonunu azaltmak için bir avantaja çevrilebilir. Yaşlı kişilerde içerdiği 'tujon' çarpıntı ve istemsiz titreme yapabilir. 'Bitkidir, yan etkisi yoktur' yanlışına adaçayında da düşülmemeli asla yani, o mucizevi yaprakları bilinçli kullanmalı, sağlıkla kalın, doğadan bilinçli faydalanın.