Uluslararası denetim standartlarının ve bu standartlara göre yapılan denetimlerin gereğinden fazla büyütüldüğü kanısındayım. Aynı zamanda hilelerini gizlemek isteyenler de bu yola fazlaca başvuruyorlar.
Bir Enron olayı yaşandı. Dünya devi firmayı en ünlü dış denetim şirketi denetliyordu. Firma battı. Dış denetim şirketi de battı. Çünkü yaptığı denetimlerin doğru olmadığı hatta hesap hilesi yapan yöneticilere yardımcı oldukları anlaşıldı.
Bu defa Bernanke krizde dış denetim şirketlerini suçluyor.
Türkiye'de uluslararası dış denetim şirketleri tarafından denetlenen onlarca banka batarken bu denetimleri yapan ve bilançolarının uygunluğunu açıklayan şirketlere kimse bir şey söylemedi. Öyle ki, batan bankalarda parası batanlar da, o bankaların hisselerini borsadan alanlar da bu şirketleri akıllarına bile getirmediler.
Herkes parasını devletten istedi. Devlet de o şirketlere bir şey söylemedi.

HİLE TESPİT EDİLEMİYOR
Tüm dünya deneyimleri göstermektedir ki, uluslararası denetim standartları da uluslararası denetim şirketleri de hileli işleri tespit edemiyor. Hile varsa standartlar işe yaramıyor.
Peki, bu standartlar ve denetim şirketleri ne işe yarıyor? Zaten dürüst çalışan, yanlış uygulamaları hatadan kaynaklananların bu hatalarını düzeltmelerine yarıyor. Belki bir de hileyi oldukça niteliksiz ve basit bir şekilde yapanların bu hileleri saptanabiliyor.
Amaç hileyi ortaya çıkarmaksa başvurulacak yöntem uluslararası denetim standartları ve şirketleri falan değil. Başka bir yolu olmalı. Örneğin, yeminli mali müşavirlerin çok ciddi sorumlulukları var.
O da çok ağır, ama dış denetimde sorumlu olan yok. Denetim yapanların bazı sorumlulukları olmalı ve bu sorumluluklardan dolayı insanlara hesap sorulmalı.
Türkiye'de iş yapan bazı yabancı şirketler, hem uluslararası standartlara göre dış denetim hem yeminli mali müşavir denetimi yaptırıyorlar. Her işte iki amaçla da yapılmış denetim raporu istiyor onları karşılaştırıyorlar. Türk ortaklarının yaptıkları işi bu şekilde denetliyorlar.
Denetim göz boyamak için olmamalı.