Türkiye'de stagflasyon olabileceğine dair uyarılar geliyor. Nedir bu stagflasyon? Ekonomilerde büyüme olduğu zaman genelde enflasyon olur, yani fiyatlar yükselir. Çünkü büyüme demek gelirin, harcamaların ve çalışanların artması, işsizliğin azalması demektir. Öyle olunca malların talebi artar, talep artınca da fiyatlar yükselir.
Durgunluk yani küçülme yani deflasyon dönemlerinde de gelir düşer, işsizlik artar, mallara olan talep azalır, fiyatlar düşer, fiyatlar düştükçe üretim düşer, üretim düştükçe de işsizlik artar. Kriz gittikçe derinleşir.
Stagflasyon durumunda ise hem enflasyon oluyor, hem de ekonomi küçülüyor, üretim düşüyor, işsizlik artıyor. Bu durumda karar vermek ve ekonomiyi yönetmek çok daha zor olur, enflasyonu düşürmek isteseniz üretim iyice düşer, işsizlik iyice artar, ekonomiyi canlandırmak isteseniz enflasyon iyice azar.
Stagflasyon denen şey 1980'li yılların başlarından itibaren görülmeye ve tanımlanmaya başlandı. Bu durum ekonomistleri şaşırttı. Hele parayı her şey olarak gören ekonomistler dünyada pek çok ekonomiyi batırdılar.
Ülkemizde bir taraftan enflasyon beklenenin üstünde, bir taraftan da büyüme oranı düşüyor. Dolayısıyla yapılan uyarılar yanlış değil. Henüz öylesine bir krize girmiş değiliz. Ama göstergelere bakınca bu gidiş net olarak görünüyor.
Yapılması gereken şey, durgunluğa gidiş gözardı edilmeden enflasyonun kontrol edilmesi.
Başarılı olunamazsa durum düşünülenden daha kötü olur. Özellikle kurlardaki önemli bir yükseliş yabancı para cinsinden borçlanmış olan firmaların ödeme gücünü düşürür ve pek çok firmanın batmasına yol açar. Ekonominin bundan alacağı yaranın tedavisi de zordur.
Bence bu kur dolar için 1.45 düzeyidir. Kur bu düzeyin üzerine çıkmadıkça firmalar bundan çok zarar görmezler.
Bir de kötü yönetim dolayısıyla batan şirketler ile ekonomik dalgalanma dolayısıyla batanları karıştırmamak gerekir. Her şeyini borçla yapan, ödeme gücünün üstünde borç yapan firma zaten batacaktır, onun ekonomik dalgalanma ile ilgisi yoktur. (Döviz geliri yokken döviz cinsinden kredi kullanan da aldığı riskle batmayı hak etmiş sayılmalıdır.)
Merkez Bankası'nın faiz düşürmemesi olumlu bir politika ama yetersiz olabilir. Gerekirse yükseltilebilmelidir.