Osmanlı vergileri ve bugünküler
Geçen hafta biraz fazla gerildik, biraz fazla yorulduk. Ama öyle görünüyor ki, milletin muhtırası yerini bulacak ve sonuçta demokrasi kazanacak. Bu yorgunluğun üzerine biraz hafifleyelim. Osmanlı'da alınan bazı vergileri anımsayalım. Sonra da siz bunları bugünkülerle karşılaştırın.
Ağnam vergisi, koyun ve keçi sahiplerinden alınırdı. Bunlardan geçit resmi, toprakbastı, ağıl resmi, otlak resmi, yaylak resmi, kışlak resmi gibi vergiler de alınırdı. Hayvanların kesildiği yerlerden alınan vergiler de vardı. Adları serhane bacı, kellehane bacı, paçahane bacı, kelle, ayak, ciğer parası, dem resmi, balta resmi idi.
Koyun ve keçi dışındaki hayvanlar için deve resmi, camus resmi, manda resmi, öküz resmi, inek resmi, at resmi, ester resmi, merkep resmi vergileri vardı Domuz yetiştirenlerden alınan verginin adı 'resmi hınzıriyye' idi.
Öşür (aşar), dimos, ikta vergileri tarımsal ürünlerden yerin verimliliğine göre alınırdı. Genel oranı 1/10 idi. Bunun yanında salariyye diye devlet büyükleri için alınan vergi vardı, oranı, 1/40'dı.
Müslüman reayadan ektiği toprak için çift resmi, arazisini terk eden çiftçiden de çift bozan resmi, gayrimüslim çiftçi erkeklerden ispenç resmi alınırdı. Arazisini çiftçilik dışında kullanmak için tapusunu alanlar tapu resmi öderdi.
Evlilik vergisi
Resm-i Mücerred, Resm-i Raiyyet, Resm-i Bennak, Resm-i Bı, HevResm-i Caba Akçesi, çalışma gücü olduğu halde çalışmayanlardan alınan vergilerdi.
Kadınlar evlendiklerinde kocalara Müslüman kızlar için 60, dullar için 30, gayrimüslim kızlar için 30, gayrimüslim dullardan için 15 akça vergi vardı. Adı Resm-i Aridi.
İşlenen zirai suçlardan alınan cezanın adı Cürm ü CenResmi idi. Madenlerden alınan verginin oranı beşte birdi. Zorunlu ihtiyaçlar üzerinden bugünkü KDV'ye benzer şekilde Rüsı Mütenevvia alınırdı.
İmdadiyye-i Seferiye, hane reislerinden savaş harcamalarını karşılamak için, İmdadiyye-i Hazariye, savaş olmayan zamanlarda ihtiyaç doğması halinde (personel ücretleri vb. için), İCihsavaşa yardım için alınırdı.
Tefecilerden alınan borçların faizlerini ödemek için ayrıca alınan vergiler vardı. Adları sarrafiyye, akçebaşı, güzeşte, senelik nemvergileri şekli de değişiyordu.
|
Servisi 
