Son dönemde ABD ekonomisindeki gelişmeleri çok daha sık ele almaya başladık.
Çünkü ABD ekonomisi toparlanmadan Avrupa'nın, Avrupa toparlanmadan da bizim toparlanmamız imkansız. Türkiye piyasaları dış piyasalardaki gelişmelerden eş zamanlı etkileniyor.
Ancak reel ekonomik etkileşimlerde 4-5 aylık gecikme söz konusu. Tahminlerimize göre, Türkiye ekonomisi ABD ekonomisi toparlanmaya başladıktan yaklaşık 4-5 ay sonra kalıcı bir şekilde canlanmaya başlayacaktır.
Dolayısıyla ABD ekonomisindeki toparlanmanın ne zaman başlayacağını anlamak önemli hale geliyor.
Son dönemin en moda teknik terimlerinden biri 'resesyon'. Resesyon, halk arasında 'kriz' olarak da biliniyor. Nasıl 'genişleme' ekonomilerin büyüme dönemlerini anlatmakta kullanılıyorsa, 'resesyon' da ekonomilerin küçülme dönemlerini tanımlıyor. Küresel kredi krizi dünya ekonomisini ailecek resesyona yani küçülme dönemine soktu. Ailecek diyoruz çünkü İngiltere'den Japonya'ya, Türkiye'den Rusya'ya hemen hemen bütün ekonomiler küçülüyor. Küçülme dönemlerinde tüketim harcamaları, yatırımlar, gelirler azalırken, işten çıkarmalar ve işsizlik de artıyor.
Şu aşamada hepimizi ilgilendiren tek şey, krizin ne zaman biteceği. Herkes huzursuz.
Çalışanlar krizin uzaması halinde işinden olmaktan çekiniyor. İşini kaybetmiş olanlar krizin uzaması halinde uzun bir süre iş bulamamaktan korkuyor. Esnaf, durma noktasına gelmiş olan satışlarının ne zaman toparlanmaya başlayacağını, şirket sahipleri ne zaman yatırım yapmaya başlayabileceklerini kestirmeye çalışıyorlar. Krizin ne zaman biteceği herkesi son derece yakından ilgilendiriyor.
Biz de bu konudaki görüşlerimizi bu köşeden işlemeye devam edeceğiz.
4 tip ekonomik küçülme dönemi vardır.
Derinlik ve sürelerine göre harflerle sembolleştirilirler.
Akılda kolay kalacağından bugünkü yazımızda ele almak istedik.
'L' tipi resesyonlar harfin şeklinden de anlaşılacağı gibi en uzun süren ve 'en şiddetli' yaşanan küçülme dönemlerini tasvir etmekte kullanılır. Bu tip resesyonlarda ekonomik toparlanma çok geç başlıyor. Yaklaşık 4 yıl süren ve tüm dünyayı kasıp kavuran '1929 Buhranı' bu kategoriye girer.
'U' harfiyle nitelendirilen resesyonlar 'orta şiddetli' küçülme dönemleridir. Resesyonların çoğu 'U' kategorisindedir. Resesyon uzun sürer ancak 'L' tipi resesyona dönüşecek kadar uzun soluklu ve derin yaşanmaz.
'V' harfiyle nitelendirilen küçülme dönemleri kısa sürelidir ve 'hafif şiddet'lidir. Harfin şeklinden anlaşılacağı gibi daralma süreci kısa sürer, derin olmaz ve hemen akabinde hızlı bir toparlanma başlar.
'W' tipi resesyon dönemlerinde ise ekonomi 'W' harfinin şeklini izliyor. Ekonomi önce daralma yaşıyor, akabinde hızlı bir toparlanma oluyor ancak kısa süren toparlanmanın ardından ekonomi yeniden daralma sürecine giriyor.
İçinde bulunduğumuz 2008 resesyonu bizce 'U' kategorisinde bir resesyon. ABD ekonomisinde zayıf da olsa toparlanmanın bu yılın üçüncü çeyreğinde ya da en geç dördüncü çeyreğinde başlamasını bekliyoruz. Üçüncü çeyreği baz alırsak Türkiye'nin bu yılın sonlarına doğru, son çeyreği baz alırsak ise Türkiye'nin 2010'un ilk çeyreğinde toparlanmaya başlaması beklenmeli. Ana kurguyu yaptık. Önümüzdeki yazılarda hem piyasalar hem de reel ekonomi açısından rakamsal tahminlerimizi aktarmaya devam edeceğiz.