1- Endometriozis: Endometriozis üreme çağındaki kadınları etkileyen bir hastalıktır. Normalde rahim içini örten zar tabakasının olması gereken yerden başka bir yerde bulunması durumuna denir. Endometrium dokusu ister rahim içinde isterse dışında olsun adet sırasındaki östrojen ve progesteron düzeylerindeki yükseliş ve düşüşlere duyarlıdır. Hormonların etkisi ile büyüyen ve kalınlaşan doku, hormonlardaki azalmayla beraber kanayabilir. Rahimin içindeki endometrial dokunun aksine bu hatalı yerleşmiş dokudan köken alan kanın dışarıya akışı yoktur. Ortaya çıkan kan birikerek kistleşebilir ya da çevre dokulara yerleşebilir. Endometriozis tamamen östrojen hormonuna bağımlı bir hastalıktır

GÖRÜLME SIKLIĞI VE YERLERİ
Bugün için kabul edilen yüzde 5-10 oranında rastlanıldığıdır. En sık yumurtalıklarda görülür.
(Çikolata kistleri): Olguların yüzde 75'inde lezyon overlerdedir, daha sonra sırası ile karın zarının rahmin arkasında kalan boşluğunda (douglas boşluğu), rahmi yerinde tutan bağlarda, tüplerde, barsaklarda, mesanede, rahim ağzı, vajina, dikişli doğum esnasında açılan kesilerde görülürler.

OLUŞUM NEDENİ
Kesin olarak bilinmemekle birlikte pek çok teori ileri sürülmektedir. En çok kabul gören geriakım menstrüasyon teorisidir. Buna göre adet kanı tüplerden karın boşluğuna kaçar ve içerdiği endometrial dokular burada yerleşerek canlılıklarını korurlar.

BELİRTİ VE BULGULAR
Endometriozis hastalarında en sık karşılaşılan şikayet adetlerin aşırı derecede ağrılı olmasıdır. Ağrının nedeni endometriozis odalarından salgılanan prostoglandin adı verilen bazı maddelerin etkisiyle rahimde ortaya çıkan kramp şekilnde kasılmalardır. Cinsel ilişki sırasında ağrıya neden olabilir. Bu duruma disparounia adı verilir. Endometriozis hastalarının çoğunda kanama bozukluğuna rastlanmaz. Ancak adet öncesi görülen kahverengi lekelenme şeklinde kanamalar endometriozis için tipiktir

İstanbul Tüp Bebek Merkezi Kadın Hastalıkları Doğum Uzmanı Op. Dr. Ozan ÖZOLCAY