Toplama hatası hilesi
İstanbul Vergi Dairesi Başkanı, büyük bir firmanın toplama hatası yaparak 12 milyon YTL vergi kaybına yol açtığının tespit edildiğini açıkladı. Zamanımızda muhasebe bilgisayarda tutulmaktadır. Hele büyük bir kurumun muhasebesinin bilgisayarda tutulmaması mümkün değildir, mantığı ve açıklaması olamaz. İşletmelerin kâr ya da zararları, gelir ve giderlerin yer aldığı gelir tablosunda hesaplanır. Gelirler artı, giderler eksi yazılır. Alt alta yazılan artı ve eksi sayılar toplanınca kâr veya zarar çıkar. Bütün bilgisayar muhasebe programları gelir tablosunu bir tuşa basma sonucunda kendiliğinden çıkarırlar ve toplama hatası yapılma olasılığı yoktur. Gelir tablosunda toplama hatası yapılması için bu tablonun elle yapılması gerekir. Yani bilgisayardan istemek yerine muhasebeden rakamları tek tek alacak, ayrı bir yerde elle toplayacaksınız. Kolay ve doğru yapmak varken böyle bir şey yapmaktan amaç yanlış yapmak olabilir. Doğru muhasebede eksik kâr ancak böyle çıkarılabilir. Böylece vergi de az çıkar. Yakalanınca kaçakçılığa girmeyecek vergi kaçırma yöntemi toplama hatasıdır. Gerçekten öyle mi? Eskiden elektronik hesap makineleri yoktu, aritmetik işlemler ya elle ya da 'facit' marka mekanik hesap makineleri ile yapılırdı. O zaman hata yapılabilirdi. Dolayısıyla toplama hatasında kasıt olmadığı varsayılır ve bu hatalar kaçakçılık kabul edilmezdi. Ama hata belli bir tutarı ve oranı geçtiğinde yine kaçakçılık cezası kesilirdi. Artık toplama hatası yapmak neredeyse olanaksız. Hata yapmak için bilgisayar kullanmamak, hesaplamayı elle yapmak gerekir. Elle yapılan hesaplamada 12 milyon YTL'lik (eski para ile 12 trilyon TL) bir hatanın dikkat çekmemesi, muhasebecinin bunu fark etmemesi mümkün değildir. Böyle bir toplama farkı hata olamaz. Bunun adı 'toplama hatası hilesi'dir. Vergi Usul Kanunu'nun 359'uncu maddesinde 'defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hilesi' yapmak kaçakçılık olarak sayılmıştır. Bilgisayardan doğru olarak alınacak rakamın bilgisayardan alınmayıp, elle yanlış toplanma yaparak 12 milyon lirayı beyan dışı bırakmaktan daha çalımlı bir hile olmaz. Kaçakçılık sayılan fiiller uzlaşma dışında kaldığı için vergi dairesinin bu firmanın uzlaşma talebini kabul etmemesi gerekirdi. Etti ise hata yapmıştır ve bu tür hileleri teşvik etmiştir.