7 düvele dağılan halk
SÜRGÜN, 8 milyon Çerkez'i dağıttı... Çerkezler, Kanada'dan Endonezya'ya kadar onlarca ülkede yaşıyor.
***
Kafkasya'dan tüm dünyaya
Sürgünün ardından göçen Çerkezler'e bugün her ülkede rastlamak mümkün... Kafkas Kartalları, ABD'den Irak'a Çin'den Endonezya'ya kadar geniş bir coğrafyada yaşıyor....
Dünya'da yaklaşık 8 milyon Çerkez var. Bunların yüzde 60'ı, anayurtlarının dışında yaşıyor. Başta Türkiye olmak üzere Ürdün, Suriye, İsrail, ABD, Kanada, Almanya, Hollanda, Belçika, Libya gibi dünyanın 40 kadar ülkesine dağılmış durumdalar. Hatta Kanarya Adaları'ndan Endonezya'ya, Irak'tan Çin'deki Mançurya'ya, İran'dan Tunus'a kadar akla gelmeyecek birçok ülkede Çerkezler'e rastlamak mümkün. Çerkezler'in en fazla olduğu yer ise Türkiye. Türkiye'de daha çok Abzehler, Abhazalar, Şapsığlar, Ubıhlar ve Kabardeyler bulunuyor. Ayrıca Çeçenler, Dağıstanlılar ve Osetler de var. Sürgünde tampon olarak Bulgaristan, Sırbistan, Arnavutluk ve Romanya gibi Balkan ülkelerine yerleştirilen 200 binden fazla Çerkez, 93 harbinden sonra Ruslarla yapılan anlaşma sonucu ikinci kez sürgüne uğradı. Anadolu'ya getirilen Çerkezler, bu kez de Bandırma, Aydın, Manisa, İzmir, Antalya, Mersin, Adana, Hatay, Suriye ve Ürdün'e gönderildi.
GOLAN'IN GERÇEK SAHİPLERİ
Sürgünde, Samsun ve Trabzon'dan Suriye'ye gönderilen ilk Çerkezler, Kürt ve Bedeviler'e tampon olması için kuzeye yerleştirildi. Balkanlar'dan gerçekleştirilen ikinci sürgünde gemilerle İskenderun ve Beyrut limanlarına getirilen 70 bin Çerkez, Golan tepelerinde yaşamaya başladı. Bu arada bir kısmı iklim koşulları nedeniyle yaşamını yitirdi. Ardından Arap-İsrail savaşlarında büyük darbe yediler. Araplar'ın geri çekilmesine rağmen Çerkezler, özel birlik oluşturup Yahudiler'e karşı savaştı. Önce işgal edilen toprakları geri almalarına rağmen Araplar direnmeyince bu topraklar tekrar İsrail'e geçti. ABD, Çerkezler'e, Golan'daki haklarından vazgeçmeleri halinde New Jedsey ya da Kaliforniya'ya yerleşmelerini teklif etti. Bazı Çerkezler, bu teklifi kabul edip ABD'ye yerleşme kararı aldı. Kalanlar da Şam civarına yerleşti. 1960'lı yıllarda Suriye'deki Çerkezler'in toplam nüfusu 38 bine kadar geriledi. Bazı Çerkezler de son dönemde ana yurtlarına döndü. Bugün Suriye'de 35 bin Çerkez yaşıyor.
İSRAİL'DE ANA DİLDE EĞİTİM
Suriye ve Ürdün'e gönderilen Çerkezler'den bir kısmı, Filistin'de Araplar'la Yahudiler arasıda bulunan Tiberial bölgesindeki köylerini kurdu. Ürdün devleti kurulduktan sonra manda ile yönetilen Filistin'de kalan bu Çerkezler, Yahudilerin bağımsızlık savaşı sırasında onların yanında yer aldı. İsrail ordusuna giren Çerkezler, Yahudi devletinin destekçisi oldu. Aslında Rusya'dan gelen ilk Yahudiler'den bile önce bölgeye gelmiş olan Çerkezler'in bu girişimi, Yahudiler'e büyük güven sağladı. Günümüzde 2 bin 300 Çerkez'in yaşadığı Kfar-Kama ile bin 200 Çerkez'in yaşadığı Reyhaniye, oldukça gelişmiş ve modern iki köy. İsrail'in bu köyler için bütçeden yılda ayırdığı rakam ise 1,5 milyon dolar. Kendi okulları bulunan Çerkezler, sayılarının azlığına rağmen kültürlerini koruyor. Çocuklar da öğrenimlerini, ana dilde yapıyor. Tek sorunları ise nüfusları az olduğu ve akraba evliliği yapamadıkları için evlenecek Çerkez bulamamaları.
AMERİKA'DAKİ SAYILARI 5 BİN
İkinci Dünya Savaşı'nda Rusların işgalde Almanlar'a yardım ettiklerini öne sürdüğü Çerkezler'in bazıları, Avrupa ülkelerine göç etti. ABD'de ise bugün 5 bin Çerkez yaşıyor. Sürgünde Trablusgarp'a yani bugünkü adıyla Libya'ya da bin aile gönderildi. Bugün Bingazi'deki Mısrata'da yaklaşık 20 bin kişiden oluşan "Asiretül Çerakisa" (Çerkezler Asireti) var. Bu Çerkezlerin erken çağlarda deniz yoluyla, Kabardey Bölgesi'den geldikleri sanılıyor.
VARNA'DA HÂLÂ 4 KÖYLERİ VAR
Almanya'da da 10 bin kadar Çerkez yaşıyor. 6 ayrı kentte dernekleri var. Hollanda'da da 2 bin 500 Çerkez yaşıyor ve dernekleri var. Fransa ve Belçika'da yaşayan Çerkezler de birer dernek kurmuş. Varna'da halen dört Çerkez köyü bulunuyor ve hem özel kıyafetlerini hem de dillerini koruyorlar. Kosova'da kalanların bir kısmı ise 1998'de anavatanlarına dönerek Maykop'un Mefahable köyü'ne yerleştiler.
MISIR'I 135 YIL YÖNETTİLER
Selahhaddin Eyyübi döneminde paralı asker ya da köle olarak geldikleri Mısır'da sert ve hızlı hareket kabiliyetleriyle en çok tercih edilen askerler olan Çerkezler, kısa sürede çoğaldı. 1426'da Kıbrıs'ı da alan Çerkez Memlukluları'nın iktidarı, 1517'deki Mercidabık Savaşı'nda Yavuz Sultan Selim'e yenilmeleriyle sona erdi. Mısır'ı ve halifeliği devralan Yavuz, ülkeyi yirmi dört vilayete ayırarak her birini bir Çerkez beyinin emrine verdi.
Nejdet ÇOKAN
|
Servisi 
