Çocuğu olmayan çiftlerin yaklaşık olarak yüzde 50'sinde sperm sayıları normal kabul edilen değerlerin altında seyreder. Sperm sayısının yanında hareketlilik ve normal yapılı sperm sayıları da önem taşır. Sperm testinde hiç sperm bulunmaması anlamına gelen azoospermi (hiç sperm olmaması), tüm erkeklerin yüzde 1'inde, kısırlık sorunu olan erkeklerin ise yüzde 10-15'inde görülür. Azoospermi ile ağır oligosperminin (çok az sayıda sperm hücresi bulunması) birbirinden ayırt edilmesi çok önemlidir, çünkü ağır oligospermide santrifüje edilerek elde edilen sperm hücreleri tüp bebek yöntemi için kullanılabilir, böylece TESE (yumurtalıklarda sperm arama işlemi) girişimlere gerek kalmayabilir. Bu nedenle Dünya Sağlık Örgütü'ne göre en az iki sperm testi yapılmadan azoospermi tanısı konulmaz.

Yüksek ısı, alkol ve sigara
Muayene ve değerlendirme esnasında kısırlık süresi, daha önce uygulanan tedaviler ve sonuçları, cinsel ilişki ve ereksiyon ile ilgili sorunlar, spermlere zararlı olabilecek kayganlaştırıcı maddeler kullanımı, işyerinde ve çevrede bulunan kimyasal maddeler, kullandığı ilaçlar (kemoterapi ilaçları, simetidin) çalışma ortamındaki yüksek ısı, radyasyon, alkol ve sigara kullanımı araştırılır. Medikal sorgulamada gelişme dönemine ait kriptorşidizm (testislerin kasık kanalında kalması veya zamanında testis torbasına inmemesi) ve düzeltilmesi için yapılan ameliyat, fıtık ameliyatı, mesane ameliyatı, testis ve penisle ilgili ameliyatlar araştırılır. Sistemik hastalıklara yönelik incelemede diyabet (şeker hastalığı), sinir sistemine ait hastalıklar ve tedavileri, ateşli hastalıklar, ergenlik döneminde geçirdiği kabakulak enfeksiyonuna bağlı oluşan testis iltihaplanması (orşit), cinsel yolla bulaşan hastalıklar, tüberküloz gibi hastalıklar geçirmesi sorgulanır. Son 10 yıl içerisinde gelişen tekniklerle erkek kısırlığında önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Mikroenjeksiyon yöntemi özellikle yıllardır erkek faktörü nedeniyle tedavi edilemeyen vakalara çözüm getirmiştir.

* * *
Hazırlayan İstanbul Tüp Bebek Merkezi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Suzan Gençsoy