İstanbul Tüp Bebek Merkezi uzmanları, son gelişmeleri Takvim için yazdı...


Yumurtalık kisti nasıl oluşur

Kasıklarda tek veya iki taraflı ağrı şikayeti, cinsel ilişki sırasında sancı, alışılmışın dışında adet sancısı, düzensizlik, karın içinde basınç hissedilmesi, kistin büyüklüğü ile orantılı olarak idrar ve bağırsak şikayetleri hastalık belirtisidir.

Yumurtalıklar çocukluk döneminde herhangi bir hormonal aktivasyon göstermezken, ergenlik çağından itibaren değişik hormonlar üretmeye başlar: Östrojen, progesteron ve minimal düzeyde testosteron. Belirli zamanlarda salgılanan hormonlar kadının düzenli olarak adet görmesini sağlar. Kadının yumurtalıkların birinde her ay oluşan bir yumurta hücresi folikül denen bir kesecik içerisindedir. Bu folikül denen oluşum yaklaşık 20 mm çapına ulaştıktan sonra hormonların da etkisiyle çatlar ve yumurta hücresini serbest bırakır. Çatlayan kesecik daha sonra corpus luteum adı verilen oluşuma dönüşür ve progesteron salgılar. Bazı durumlarda foliküller çatlamadan fazla büyüler ve kist şeklini alır. Bir sonraki adet sonuna kadar genelde kendiliğinden kaybolurlar.

Kistlerin çeşitleri:
* Fonksiyonel kistler: Doğurganlık çağındaki kadınlarda sık rastlanır ve kendiliğinden kaybolur. Kistler en fazla 5 cm'dir ve 1- 2 ay içerisinde kendiliğinden veya doğum kontrol hapı yardımıyla söner.
* Corpus luteum kistleri: Bu kistler genelde ağrılıdır.Yumurtlama döneminden sonra corpus luteumun aşırı büyümesiyle oluşan kistler, progesteron salınımı ile adet kanamasının gecikmesine neden olabilir.
* Endometrioma (çikolata kisti): Endometriozis adı verilen hastalıkta endometium dokusunun yumurtalığın içine de yayıldığında endometrioma ortaya çıkar. Çikolata görünümlü, içi eskimiş kan dolu kistler ve oluşumlar endometriomanın özelliğidir.
* Dermoid kist (teratom): Yumurtalık içinde oluşurlar ancak yumurtlama işleviyle alakaları yoktur. Kistin içinde değişik doku türleri bulunabilir, özellikle en sık olarak cilt ve kıl yapıları görülmektedir.

* Kistler ne tür belirti verir?
* Kasıklarda ağrı,
* İlişki esnasında sancı,
* Alışılmışın dışında adet sancısı,
* Adet düzensizliği,
* Karın içinde basınç,
* Kistin büyüklüğü ile orantılı olarak idrar ve bağırsak şikayetleri,
* Çok büyük kistlerde karında şişlik ve elle kitlenin hissedilmesi...

* İyi huylu olup olmadığını nasıl anlaşılır?
Muayene dışında ultrasonla değerlendirilir. Kistin büyüklüğü, içindeki oluşumların yoğunluğu, kistin duvarında düzensiz çıkıntıların gözlenmesi tanıda yön göstericidir. Nadiren tanıya ulaşmak için bilgisayarlı tomografi incelemesine gerek duyulur ve kan örneği alıp tümör testleri yapılabilir.

* Hangi durumda ameliyat edilir?
Genelde basit fonksiyonel kistler 1-2 ay içerisinde kendiliğinden veya doğum kontrol tabletleri yardımıyla kaybolur. Bazı durumlarda yumurtalık kistleri büyüyüp, içlerindeki sıvı basıncı artar ve yırtılır. Bu yırtılma kısa süren bir karın ağrısı ve hassasiyete neden olur. Ancak yırtılma esnasında kist duvarında herhangi bir damara rastlandığında batın içinde kanama oluşur ve hastanın klinik durumu takip edilir, nadiren kanamayı durdurmak amaçlı ameliyat gerekebilir.

* Kist torsiyonu nedir?
Kistik kitlenin herhangi bir dış etken sebebiyle kendi etrafında dönüp, damar dolaşımının tıkanmasıdır. Bu durumda dokuların kanlanması ve beslenmesi bozulup, dejenerasyon, yani çürümesi başlayabilir. Hastanın çok şiddetli karın ağrısı olur ve ameliyat gerektiren bir durumdur.

HAZIRLAYAN
İstanbul Tüp Bebek Merkezi Kadın Hastalıkları Doğum Uzmanı Op. Dr. Suzan GENÇSOY