Prostat kanseri sıklıkla normal checkup programları sırasında yapılan PSA kan testindeki yükselme ile teşhis edilir. İdrar yapmada zorluk, akım hızında azalma, sık idrara gitme gibi şikayetler daha sıklıkla yaşa bağlı olarak prostat hacminde meydana gelen iyi huylu büyümeye aittir. Prostat kanserinin asıl büyüme yeri, (prostatın dış kapsülüne yakın kısımları olduğu için) ancak ileri evrelerinde bu tip bir tıkanıklığa ve idrar yaparken zorlanmaya yol açar. Makattan muayene sırasında ele gelen bir sertlik mutlaka biyopsi almayı gerektirir. Prostat kanseri 3 aşamada teşhis edilir:

1) Parmakla rektal muayene: Makattan muayene, ürolojide fizik incelemenin en önemli kısımlarından biridir. İnceleme esnasında prostatın dış yüzeyinde tümör açısından şüpheli herhangi bir sertlik ya da düzensizlik olup olmadığı kontrol edilir. Unutulmamalıdır ki; prostat kanseri teşhis edilen hastaların yüzde 25'inde PSA seviyesi tamamen normal iken sadece fizik muayenede tespit olunan kitle ile tanı konmaktadır.

2) Prostat Spesifik Antijen (PSA): PSA erkeklerde prostat ve idrar yolu çevresi bezlerden salınan bir proteindir. PSA kanda proteine bağlı ve serbest olmak üzere 2 formda bulunur. Serbest PSA ölçümü son yıllarda kullanıma giren ve prostat kanseri tanısını kolaylaştırmayı amaçlayan bir yöntemdir. PSA ölçümleri kanser tanısında çok faydalı olmakla birlikte her zaman doğru sonuçlar vermemektedir. Hastada prostat kanseri olmadığı halde PSA normal seviyelerin üzerinde saptanabilir. Bunun tam tersi olarak da PSA seviyesi normal olduğu halde parmakla rektal muayene sayesinde prostat kanseri tespit edilen olgular vardır. Bu sebeplerden dolayı prostat hastalıklarının tanısı için PSA ölçümü ve parmakla rektal muayene mutlaka beraber uygulanmalı ve şüpheli durumlarda prostat biyopsisi alınmalıdır.

Yaşa bağlı normal PSA değerleri:
40-49 yaş PSA 2.5 ng/ml
50-59 yaş PSA 3.5 ng/ml
60-69 yaş PSA 4.5 ng/ml
70 ve üstü PSA 5.5 ng/ml

3) Trans-Rektal Ultrason Rehberliğinde Biyopsi (TRUS): Prostat biyopsisi TRUS ile yapılmaktadır. TRUS makattan uygulanan bir ultrasonografi aygıtıdır. Prostatı çok yakından gösterdiği için standart karın ultrasonuna göre avantajlıdır. Bazen biyopsi amaçlı olmadan sadece prostatı daha iyi görüntülemek amacıyla da kullanılabilir. Transrektal ultrasona eklenen bir parça sayesinde prostat dokularında hedeflenen yerden doku örneği almak mümkün olmaktadır. Hastanın yaşı, tümör şüphesinin nedeni, daha önceden biyopsi yapılmış olup olmaması gibi bazı nedenler değerlendirilerek belli şablonlara göre biyopsi alınır.