Hastalık riski çok!
Kene, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi'nin yanı sıra birçok bulaşıcı hastalık taşır... Kışın hayvanlar üzerinde görülse de ancak yaz aylarında kan emmeye başlar.
Sert keneler, yumuşak kenelerden daha farklı olarak 1 defada 3 bin ila 15 bin yumurta bırakır ve ölür. Keneler, tüm bu gelişim evrelerini tamamlayabilmek için konaklarından kan emmek zorunda olan zorunlu dış parazitlerdir.
FELÇ BİLE YAPABİLİR Ancak kenelerin önemi sadece kan emen dış parazit olmalarından kaynaklanmaz. Keneler aynı zamanda, hayvanlardan insanlara geçen Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA), Listeriosis, Borreliosis ve hayvandan hayvana geçen Theileriosis, Babesiosis ve Anaplasmosis gibi sayısız hastalığın taşıyıcı ve bulaştırıcısıdır. Bu hastalıklara ek olarak Salmonellozis ve Srucellozis gibi hastalıklar da keneler tarafından hayvan ve insanlara bulaştırılabilmektedir. Ayrıca, kenelerin kan emme sırasında konaklarına aktardıkları tükürük salgısının içerdiği antijenler de insan ve hayvanlarda sinir sistemini etkileyerek 'kene felci' gelişmesine sebep olmaktadır.
UZMAN ŞART! Bütün bu hastalıkların birçoğu, iklim ve coğrafya bakımından kene gelişimine uygun olan ülkemiz insanlarını ve hayvancılığını tehdit etmektedir. Bu tehditlerin boyutunu tespit etmek, gerekli önlemleri zamanında alabilmek için yöredeki kene türlerinin ve aktif oldukları dönemlerin belirlenmesi son derece yararlı bilgiler sağlayacaktır. Bu bilgilerin üretilmesi ve tür düzeyinde teşhis edilmesi, ancak uzman personel tarafından yapılabilir. Yurdumuzda gerçekleştirilen çalışmalarda ise Hyalomma Marginatum ve Rhipicephalus Bursa türü kenelerde Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığı virüsü tespit edilmiştir. Kırım- Kongo Kanamalı Ateşi hastalığı, "Ixodidae" ailesine bağlı 7 cinse bağlı 31 kene türünün virüsünün vektörü olabileceği bildirilmesine rağmen, bunların tümünün vektör potansiyeli gösterilememiştir. Kenenin tam anlamıyla vektör kabul edilebilmesi için etken izolasyonu dışında, kenenin virüsü duyarlı hayvanlara aktarabilme ve viremik hayvanlardan alabilme yeteneğinin de olması gerekmektedir. Bunun yanında, bazı türler virüsü hem taşıyıcı hem de bulaştırıcıdır. Özellikle Hyalomma cinsine bağlı türler, hastalığı nakletmede başlıca sorumlu olarak kabul edilmektedir. Bunun dışında Argasidae ailesine bağlı 2 kene türü tarafında da hastalık virüsü nakledilebildiği bildirilmiştir.
KUŞLAR YAYAR! Kenelerin yavruları çoğunlukla küçük hayvanları (tavşan, kirpi, kanatlılar, fare, yabani memeliler) ve az olarak da büyük memeliler ve insanı, erişkinleri ise ağırlıklı olarak evcil memeliler (sığır, at, koyun, keçi, köpek) ve az olarak da küçük memeliler (tavşan, kirpi) ile insanı tercih etmektedir. Göç eden kuşlar, kenenin bölgeler arasında yayılışından büyük ölçüde sorumludur.
HAZİRAN-KASIM'A DİKKAT "Hyalomma Marginatum Marginatum" türü kene, güney Avrupa, kuzey Afrika, Anadolu, Kafkaslar ve Eski Sovyet Cumhuriyetleri'ni içine alan geniş bir yayılış alanına sahiptir. Kenenin yayılış göstermiş olduğu coğrafi alanla, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığınınnin görüldüğü yerler arasında paralellik vardır. Bu keneler Şubat ile Aralık ayları arasında hayvanlar üzerinde görülebilse de, erişkinler Mart-Ağustos, larva ve nimfler ise Haziran-Kasım dönemlerinde aktif olarak kan emmeye başlar. Çünkü bu dönemlerde gelişimlerini tamamlamış olurlar.
AĞAÇTA SAKLANIRLAR Keneler kışı, genellikle doymuş nimf veya aç erişkin şeklinde, ahırlardaki duvar çatlaklarında veya meralarda (yarı-ormanlık alanlarda) bulunan kemirici yuvalarında, toprak içinde veya ağaç kovuklarında geçirirler.
Mitat KURT
|