* Bir çocuğa başarılı ya da başarısız demek doğru mudur? Hangi çocuklar 'Başarılı çocuk' tur?
'Başarılı çocuk' deyince akla genelde okul notları gelir ama bu okul başarısının ölçüsüdür. Hayat okulunun değil. Çocuklar okul hayatında çok başarılı olup, hayatta başarısız olabilir. Başarılı çocuk; anne babasının beklediği kadar başarılı olan çocuk değil, kendi yapabileceğinin en iyisini yapabilen çocuktur. Anne-babalar çocuklarına karşı objektif olmuyor ve aşırı derecede başarı beklentisine giriyor. Bir çocuğun varlık nedeni, anne babasının istediği kadar başarılı olmak değil kendi içindeki kapasite kadar başarılı olmaktır.

* Aileler neden böyle bir beklentiye girer?
Birçok anne-baba 'evlatlar üzerinden kendini gerçekleştirme sendromu' dediğimiz bir durum yaşar. Kendi doktor olamamıştır çocuğunu doktor yapmak ister, kendi yapamadıklarını çocuğu yapsın ister. Başkaları üzerinden başarılı olma beklentisi çocuk üzerinde bir baskı oluşturur. Aşırı derecede başarı beklentisi çocuğu başarısızlaştırabilir.

'Sen olsaydın ne yapardın?'
* Aileler nasıl yaklaşmalı bu konuda nelere dikkat etmeli?
Anne-baba çocuğuna şöyle yaklaşmalı: 'Ben seni seviyorum her şartta kabulümsün. Başarılı da olsan başarısız da olsan bu ailede senin yerin var ve başarısız da olsan seni sevmeye devam edeceğim.' Toplum ona zaten başarısı baskısı yapıyor ayrıca evden baskı görmemeli. Çocuğun içinde başarma potansiyeli varsa o zaten çıkar. Gerçekten başarılı olacak çocuk iyi bir okuldan da çıkar, kötü bir okuldan da. Başımıza gelen olaylar çevremizdeki değil, bizim içimizde olan olaylardır.

* Çocuğun içindeki başarı potansiyelini ortaya çıkarmak için neler yapmalı?
Çocuğa 'Sen olsaydın ne yapardın?' sorusunu sormak çok faydalıdır. Diyelim ki; beraber film izlerken filmde bir tercih noktasına gelindi. Orada dönüp çocuğa 'sen olsaydın ne yapardın?' diye sormak gerekiyor. Kendi kendine akıl yürütmesi sağlanmalı. Çocuk cevap verdiğinde tekrar 'başka ne yapılabilir?' diye sorulmalı. 'B Planı' yaptırmak gerekiyor. Mesela gazetedeki bir haber üzerinde, çocuğa anlatılan hikayelerde, masallarda da aynı şey uygulanabilir. Diyelim anlattığınız öyküde birisinin bir hayali var ve herkes bu hayalinden ötürü onunla alay ediyor, orada durup çocuğa sorulmalı: 'Senin bir gün bir hayalin olsaydı ve herkes bu yüzden seninle alay etseydi sen ne yapardın?' Böylece onun yargılarını oluşturmak ve mantık kalitesini arttırmak sağlanabilir.

* Aileler çocuklarının eğitimi için kendilerini nasıl eğitmeli?
Çocuklarına başarılı olma konusunda gerçekten ders vermek istiyorlarsa kendilerinin başarılı işler yapmasını öneririm. Örnek vermenin en iyi yolu, örnek olmaktır. Gerçektir. Anne-babasının zorluklar karşısında söylenmediğini kimseyi suçlamadığını azimle mücadele ettiğini görürse bunu öğrenir. Gidin birşeyler başarın, görsün, ailesinin hedef koyduğunu, plan yaptığını, eyleme geçtiğini görsün.

Olayları iyi yorumlatmayı öğretin...
* Aynı ailede doğup aynı şartlarda yetişen kardeşlerin çok farklı başarı grafikleri çizmesini nasıl açıklayabiliriz?
Başınıza gelen olaylar değil başınıza gelen olayları nasıl yorumladığınız ve bunun karşısında nasıl kararlar aldığınız önemlidir. Anne-babasının başarızlığını farklı yorumlayıp biri mafya babası biri çok başarılı bir avukat olan iki kardeş olabilir. Avukat olan belki başka bir etkenden dolayı durumu farklı yorumlamış ve başarılı olmuştur. Ailelerin çocuklara şunu aşılaması gerekiyor: Nasıl bir ailede olduğun değil, senin nasıl biri olmayı seçtiğin önemli. 'Paran yoksa iki katı çalış; hep iki katı çalış. Bu dünyada çalışmak güçlü bir macun gibidir, başarılı olmak öğrenilebilir' denmeli nasıl başarılı olabileceğini öğrenirsen başarılı olabilirsin. Sıfırdan zirveye çıkmış dünya tarihinde bu kadar insan var, sen de aynı tutku ve cesarete sahip ol. Kendimize olan başarı borcumuz gelebileceğimizi en iyi yere gelmektir. Başarı dış şartlardan değil, içten gelir. Aynı şartlarda çalışan insanlar da farklı başarılar yakalayabiliyor; demek ki şartlarla da ilgili değil. 'Ülke belirliyor' diyorsunuz? Aynı ülkeden başarılı ve başarısız insanlar çıkabiliyor. Hata yapmaktan da korkmasınlar. Her başarı öyküsünün içinde hatalar vardır.