Ortadirek iktidara geliyor
1983 seçimlerinde en doğru kampanyayı ANAP yürüttü. Çalışmalarında ortadireğin beklentilerini hedef alan ANAP, star stratejisi uyguladı ve yüzde 45 oyla iktidar olmayı başardı.
1973'ten 12 Eylül 1980'e kadar ülkeyi zayıf ve kısa ömürlü koalisyonların yönettiğini görüyoruz. İki askeri darbe arasındaki 9 yılda, tam 12 hükümet işbaşına gelmiş ve gitmiştir. "Koalisyonlar devri" diyebileceğimiz bu dönemde, iktidarların ortalama ömrü 1 yıldan kısa olmuştur. Kimi çevrelerce sokağın egemenliğini kırıp gerilimi düşürebilecek çözüm olarak görülen AP-CHP koalisyonu, bir türlü kurulamamıştır. Tersine, ülkenin bu en büyük partilerini yöneten liderlerin çekişmeleri, makul çoğunluğu pasifize eden küçük silahlı grupların sokaklarda tehlikeli bir egemenlik kurmalarına yol açmıştır. Parti liderleri, ülkenin acil sorunlarının çözümünde bile uzlaşmayı bir türlü başaramamışlardır. Yeni Cumhurbaşkanı'nı seçebilmek adına TBMM'de 100'den fazla tur yapılmış, ama sonuca ulaşılamamıştır. 12 Eylül 1980'de yönetime el koyan askerler, partileri ve TBMM'yi kapatır. Demokrasi askıya alınır. Parti liderleri dahil yüz binlerce insan tutuklanır. Gözaltında onlarca insan kaybolur.
SİYASİ PAZARLAMA DÖNEMİ
6 parti kurulmuş ama bunlardan 3'üne izin çıkmıştır: Merkez solda Necdet Calp liderliğinde Halkçı Parti, liberal muhafazakar sağda Turgut Özal liderliğinde ANAP ve muhafazakar sağda askeri yönetimce desteklenen emekli general Turgut Sunalp liderliğinde Milliyetçi Demokrasi Partisi. Partiler derhal örgütlenmeye başlar.
YANLIŞ STRATEJİ...
MDP, Ajans Ada ile çalışmaya karar verir. Ekonomi, siyaset ve dış politika konularında iddiasız bir lider olarak tanınan Turgut Sunalp'in, mevcut askeri yönetimce desteklendiği görüşü hakimdir. MDP'nin stratejisinin, seçmeni 12 Eylül öncesiyle korkutarak işbaşına gelmek olduğu söylenebilir. Ekonomik sıkıntıların çözülmesi ile insan hakları ve demokrasi talepleri ikincil planda kalmıştır. MDP'nin gazetelerde 3 ilanı yayımlanır. Bu ilanlarda MDP, seçmenden devletin bekası ve ülkenin geleceği için oy istemektedir. Seçimden 1 gün önce yayımlanan "Ey Türk milleti!" başlıklı MDP ilanında kullanılan "12 Eylül felsefesinin ve uygulamasının kararlı biçimde sürdürülmesi görevi, bugünkü huzur ve istikrarın yarın da devam ettirilmesi görevi, MDP'nin var oluş nedenidir" ifadesiyle, açıkça partinin askeri yönetimce kurdurulduğu anlatılmaktadır.
ANAP BİLİMSEL ÇALIŞTI
1983 seçimlerinde, stratejik planlaması en doğru olan kampanyayı ANAP yürütmüştür. Kampanya Manajans tarafından gerçekleştirilir. Önce halkın taleplerine ilişkin bir ön araştırma yapılır ve 5 ana tema saptanır: Bu 5 ana tema, 12 Eylül ile sağlanan huzur ve güvenin devamı, ortadireğin güçlendirilmesi, enflasyonun durdurulması, konut sorununun çözümü ve bürokrasinin en aza indirilmesidir. Stratejik olarak, rakip partilerin tersine, partiyi temsilen her yerde Özal'ın kullanılması kararlaştırılır. Özal halk tarafından tanınan, bilinen ve belli oranda da sevilen bir teknokrat lider olduğuna göre, partiyi anlatmak da ona düşecektir. İletişimde en yeni yaratıcı yol olduğu kabul edilen "star stratejisi"nin denenmesi kararlaştırılır.
KROS KALEM...
Deneme çekimlerinde Turgut Özal'ın konuşurken el kol hareketleriyle neredeyse yüzünün önemli bölümünü kapattığı fark edildiğinde, meşgul etmesi için eline kalem verilir. Bu kalem sadece bir dezavantajı ortadan kaldırmakla kalmaz, Özal'ın iş ve hesap kitap bilen imajını da pekiştirir. ANAP, televizyon konuşmalarında tek bir kişi üzerinde yoğunlaşır. Bu kişi de Özal'dır. Diğer partiler her gün değişik birini televizyona çıkartırlar. ANAP ise televizyonda 7 gün boyunca sadece Turgut Özal'ı konuşturur. ANAP'ın gazetelerde 23 farklı ilanı yayımlanır. Bunların ilk 12'sinde, ANAP programından paragraflar kullanılmıştır. Kalan 11 ilanda ise ANAP iktidarında yapılacaklar anlatılır.
'KİMSE İŞSİZ KALMAYACAK'
Seçmen beklentilerine paralel olarak, parti programının konut gibi, vergi gibi, bürokrasi ve mevzuat gibi bölümleri seçilmiş ve benzer şekilde "Sokaktan korkmamak güzel şey", "Mevzuat hazretleri", "Ortadireğin hali ortada", "Kimse işşiz kalmayacak", "Taş yerinde ağırdır", "Kaşıkla verip kepçeyle almak", "Konut sıkıntısını çözeceğiz" başlıklı ilanlar kaleme alınmıştır. 20 Ekim 1983 tarihinde yayımlanan "6 Kasım ve... Siz" başlıklı ilanda, Turgut Özal seçmene şöyle seslenmektedir: "33 yıllık demokrasimiz, ne çekmişse siyasi kavgadan çekmiştir. Yapıcılığa değil, kavgacılığa prim verilmiştir. Bundan böyle Türkiye, 'Hele bir iktidara gelelim ondan sonrası Allah kerim' anlayışıyla idare edilemez. Bizim şahıslarla kavgamız yoktur. Siyaset sahnesindeki varlık sebebimiz, doğru ekonomik politikaları oluşturmak ve bunları uygulamaktır. Kavgamız... Geçim darlığıyladır... İşsizlikledir... Konut, su, elektrik, taban fiyatlar, yasakçı bürokrasiyledir kavgamız. Huzuru, iç barışı, kardeşliği korumanın yolu refahtan, bolluktan geçer. (...) İktidara talibiz. İktidara, hazırlıklı heyetiz. Şunu çok iyi biliniz ki bu memleketin çözülemeyecek hiçbir meselesi yoktur. Yeter ki memleket, bilgili, uzak görüşlü ve iş bitirecek bir idareye kavuşsun..."
İŞ BİTİRİCİ KAMPANYA
ANAP; ilanlarda "Ekonominin mimarı Özal'ın partisi" olarak tanımlanmış ve parti ile lideri, star stratejisinin bir gereği olarak bütünleştirilmiştir. Bu kampanyada ilk defa kullanılan iş bitirici ve iş bitiricilik kavramları ile ortadirek tanımlaması, siyasi literatür tarihimize yerleşmiştir. İlanlar kısa cümlelerle yazılmış ana metin blokundan özenle ayrılmış ortak bir bölüm kullanılmıştır: "Vatandaş, Türkiyenin çözülemeyecek hiçbir meselesi yoktur. Yapacağınız tek şey, bilgili, becerikli, iş bitirecek, akılcı bir idareyi işbaşına getirmektir. Memuru rüşvete teşvik eden, vatandaşa şüpheyle bakan, köhnemiş, çağı geçmiş mevzuat değiştirilecektir. Vatandaş, oyunu, sana destek değil, köstek olan bürokrasi zihniyetini devlet kapısından kovacak Özal'ın partisine ver."
KORKUTAMADI
1983 seçimlerine gelindiğinde, 48 milyona yaklaşan nüfusumuzun 19.787.336'sı seçme hakkına sahiptir ve bu kitlenin yüzde 92.3'ü sandık başına giderek oyunu kullanır. Geçerli oyların yüzde 45.1'ini alan ANAP, 211 milletvekili çıkartır. İkinci parti, yüzde 30.5'lik oy oranıyla 117 sandalyenin sahibi olan Halkçı Parti'dir. Seçimin ve darbecilerin gözdesi MDP ise halkın ancak yüzde 23.3'ü tarafından benimsenmiş ve 71 milletvekiliği kazanabilmiştir. MDP; pek çok seçim bölgesinde ise barajı aşamamıştır. Ne Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in açık desteği, ne de "12 Eylül öncesine dönersiniz" korkusu işe yaramıştır. Seçmen, 12 Eylül'ün sivil kıyafetlerle devamından yana olmadığını açıkça ortaya koymuştur. Sandık sonucu, askeri yönetimin öylesine beklemediği bir sonuçtur ki, Evren Paşa, Turgut Özal'a hükümeti kurma görevini ancak 1 ay sonra verir.
Necati Özkan
|
Servisi 
