Zengin olmak isteyen, eline kazma kürek alıp kazmaya başlıyor. Tarih delik deşik oluyor. Oysa arama ruhsatı almak sanıldığı kadar zor değil. Önemli olan definenin yerini bulmak....
Köstebek yuvası gibi lime lime edilen toprak. Hiç kolay değil kaçak kazının önüne geçmek. Kulaktan kulağa yayılan define dedikodusuna sonunda herkes inanıyor. Eline kazmayı küreği alan; dere tepe, bağ bahçe demeden başlıyor kazmaya. Kimin umurunda kaçak kazı yapılmış, doğa tahrip edilmiş, başkasının arazisine girilmiş. Kısa yoldan köşeyi dönüp zengin olmak isteniyor. Ama arkeologlar, bilimadamları ve sağduyulu insanlar, define aramak için yapılan kaçak kazıların ülkeyi maddi ve manevi zarara uğrattıklarını belirtiyor. Uzmanlar, kaçak kazının mutlaka önüne geçilmesi gerektiğinin altını çiziyor. Bilimadamları, arkeologlar ve müze yetkililerine göre, define arama ve tabiat varlıklarını koruma konusunda yapılması gerekenler uygulanmıyor. Var olan yanlışlıklar ise şöyle sıralanıyor.
* İçinde define de bulunsa, kültür varlıklarının değeri kendi ortamında daha önemli. Çünkü bulundukları yerin tarihine ışık tutacak nitelikteler. Bu nedenle, kaçak kazıları teşvik edecek olayların engellenmesi gerekiyor.
* Koleksiyonerler, dolaylı olarak define aramak için yapılan kaçak kazılara yeşil ışık yakıyor. Koleksiyonerlerin evlerindeki eserler veya defineler, müzelere bağışlanmalı ve onların adına müzelerde bölümler açılmalı. Amerika'da ve Avrupa'da sistem bu şekilde işliyor, doğrusu bu.
* Genç kuşakların eğitilmesi gerekiyor. Türkiye'de bulunan kültür varlıklarının ülkemize ve dünyaya ait olduğunu ve bu eserlerin tahrip edilmemesinin önem taşıdığı herkese anlatılmalı. t Halk arasındaki inanışlardan biri de ülkemizle diğer devletler arasında define konusunda yapılan gizli bir anlaşma olduğu. Oysa Türkiye ile diğer devletler arasında tarihi eserlere yönelik herhangi bir anlaşma bulunmuyor.
* "Kaçak kazı yapanı ihbar edene ödülü verilmiyor" diye yanlış bir inanış var. Oysa ihbarcıya belli bir ikramiye ödeniyor.
* 'Define Arama Ruhsatı' almak, bilinenin aksine hiç zor değil kolay. Yanlış bilgi yüzünden, kaçak kazı yapanların sayısı her geçen gün artıyor.
* Ekonomik kriz sonrası define arayanların sayısında hızlı bir yükseliş oldu. Yoksul vatandaş, zengin olmak için define aramaya çıktı. Önceden gizli olarak yapılan bu iş, definecilerin aldıkları 'Define Arama Ruhsatı'yla herkesin gözü önünde yapılmaya başlandı. Son 10 yılda, 2 bin kişi define arama ruhsatı aldı. Fakat ruhsatlı olarak aranılan yerlerde şu ana kadar bir şey bulunamadı.
Nerelerde bulunur? Piyasada sahte haritalar ve sikkeler üzerinden para kazanan yüzlerce dolandırıcı bulunuyor. Bir yerde define ararken, o bölgede mutlaka araştırma yapılması gerekiyor. Bunun için çok zor tespit edilecek yerleri seçmek gerekiyor. Yapılması gereken, öncelikle definenin yıllarca sonra çıkartılabileceğini düşünerek kalıcı bir işaretin bulunması. Bu kalıcı işaret, eski bir yapı, uzun ömürlü bir ağaç, su kaynaklarının doğduğu yerler, tarihi köprüler, gelecek nesillere intikal edecek höyükler, mezarlar, su kuyuları, mağaralar, dehlizler veya evin içindeki hamamlıklar olabilir. Geçmişte günümüzdeki gibi bankalar yoktu. Herkes servetini ve ziynet eşyalarını gizleme ihtiyacı duyduğundan, bunları ya gömdüler ya da akla hayale gelmeyecek yerlere gizlediler. Bu nedenle, definecilerin üstüne basa basa söylediği gibi "Definenin bulunamayacağı yer yoktur. Dünyanın her tarafında mutlaka define vardır. Yeter ki bir işaret olsun".