'Çocuktur, yaramazlık yapacak tabii' deyip geçmeyin. Yıllar sonra bile hayatının her alanını etkileyecek rahatsızlığına çare bulun.
Coçuğunuz okulda başarısız, evde ise beş dakika yerinde duramıyor. Belki siz de küçükken onun gibiydiniz. Yıllar geçtikçe sakinleştiniz ama bu sefer de unutkanlık ve iş hayatınızda başarısızlıklar kendini gösterdi. Tüm bu sorunların nedeni çağımızın hastalığı 'Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu' olabilir. Prof. Dr. Bengi Semerci ve Prof.Dr. Atilla Turgay'ın piyasaya yeni çıkan "Bebeklikten Erişkinliğe Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu" adlı kitabında sorularınıza yanıt bulabilir ve bu kitap rehberliğinde kendiniz ilk tanıyı koyarak bir uzmana başvurabilirsiniz. Biz de bu hastalık hakkında Turgay ile Semerci'den bilgi aldık...
* Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu nedir? 'Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu' temel üç belirtiden oluşan bir sorundur. 1. Dikkat eksikligi 2. Aşırı hareketlilik: hiperaktivite 3. Dürtüsellik (Aşırı tepki vermek, sonuçlarını düşünmeden harekete geçmek, dürtülerini kontrol edememek) Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozuklugu (DEHB) toplumda oldukça sık görülen ve tedavi ile belirgin düzelmeler gösteren bir bozukluktur. Sık görüldüğü, tedavi edilmediğinde yaşam boyu sürdüğü ve tedavi ile düzelebildiği için de önemli bir sorundur. Çünkü erken dönem tanınırsa, tedavisi kolaylaşmaktadır.
BEBEKKEN BAŞLIYOR
* Hastalık nasıl fark edilir? Daha anne karnında, "kıpır kıpır" olarak tanımlanmaya başlarlar. Yerinde duramama, yemek yerken, ders çalışırken hatta televizyon seyrederken bile ortaya çıkar. Aşırı hareketlilik konuşma hızlarına da yansır. Bu durum oyunları kurallı oynamalarını, dersi bitirmelerini ve karşılıklı konuşma sürdürmelerini engeller. DEHB olan çocukların, dikkat süreleri diğer çocuklardan kısadır. Aynı oyuncakla oyunu sürdürememe, hemen bıkıp diğerini isteme, faliyetlerden hemen sıkılma aile ve öğretmenlerin gözlemlerindendir.
* Bu hastalığı hangi rahatsızlıklarla karıştırılabilir? DEHB bazı hastalıklarla karışabileceği gibi, bazı hastalıklarla da birlikte bulunabilir. Özellikle dikkat azalması ve hareketlilik yapabilecek genetik hastalıklar, zeka sorunları, tiroid bozuklukları, diyabet gibi hastalıklarla, depresyon, kaygı gibi ruhsal bozukluklardan ayırmak gerekir. Ayrıca DEHB ile birlikte, karşıt olma-karşı gelme, davranış bozukluğu, kaygı, depresyon, tik bozuklukları ve kötü madde kullanımı sık görülür.
* Hastalık ilk sinyali ne zaman ve ne şekilde verir? DEHB bulguları doğumdan başlayarak yaklaşık 12 yaşa değin olan dönem içinde ortaya çıkabilir. En sık başlama yaşı 3-5 yaş arasıdır. Okul öncesi dönemde durdurulamayan hareketlilik, tutturma, ısrarcı olma, tırmanma, her yeri kurcalama gibi davranışlar ön plandadır. Okula hazır olmadan başlayan çocuk için, yeni duruma uyum göstermek, sınıfta oturmak, çalışmaları planlamak zor br süreçtir. Zeka durumu nedeniyle dersleri başarsa bile, yaşıt ilişkilerinde bozukluk, ödev sorunları, dağınıklık gibi bulgular okulda sorunlar yaratır.
BÜYÜMEK ÇARE DEĞİL
* Durum fark edilmezse ne gibi sorunlara yol açar? Tedavi edilmediği zaman hastalık; ergenlik ve erişkin dönemlerinde bazı bulgular değişerek ve artarak devam eder. Üstelik ergenliğe özgü değişimlerin eklenmesi ile sorunlar karmaşık hale gelir. Okuldan kaçma, uzaklaştırma cezaları, okul başarısızlığı davranış bozukluklarını getirir. Araba kazaları, uyuşturucu madde kullanımı riskleri artar. Ayrıca özgüveni azalan genç, diğer hastalıklar için de risk altındadır. Erişkin dönemde DEHB olanlarda, diğer hastalıkların da görülme riski artar.
İŞTE PROBLEM Özellikle antisosyal kişilik bozukluğu ve alkol, madde kullanımı sıktır. Ayrıca depresyon ve kaygı bozukluğu görülebilir. Konsatrasyon gerektiren işlerde yetersizlik, aynı yerde uzun süre durmada sıkıntı, eşyaları yanlış yerlere koyma, işleri unutma, zamanlama sorunları iş yaşamında problemler yaratır. Sık iş değiştirmek iş yaşamında çalkantılara neden olur. Çok kişi tanımasına karşı az arkadaşı olması, birebir ilişkilerde zorluk, özellikle karşı cinsle ilişkide sorun, sosyal yaşamını etkiler. Daha sık evlenip boşanma, devam eden evliliklerinde sorunlar, DEHB olanlarda sıktır.
* Aramızda rahatsızlığından haberdar olmadan yaşayanlar var mı? Aramızda her yaştan aile ya da okulun fark etmediği çocuk ve gençlerle, sonra da kendisinin bunu huy olarak kabul ederek değişmeyeceğini düşünerek yaşayan insanlar vardır. Bunlar 'Dikkat eksikiliği ve Hiperaktivite Bozukluğu'nun yanı sıra eklenen diğer sorunarla da uğraşmak zorundadır.
* Durum fark edilirse izlenecek yollar nelerdir, bu rahatsızlığın tedavisi mümkün müdür? Durum fark edildiğinde hangi yaşta olursa olsun doğru olan bir uzmana giderek değerlendirmelerin yapılmasını sağlamaktır. Her yaşta tedavi edilebilir bir sorundur. Ailelerin bilmesi ve inanması gereken en önemli şey çocuğun bir sorunu olduğudur. Bu sorunun oluşmasında ailenin kusuru olmadığının anlatılması önemlidir.
ÖĞRETMEN ÇOK ÖNEMLİ Aşırı hareketliliğin ve dikkat dağınıklığının en belirgin olduğu ortam sınıftır. Bu nedenle öğretmenler tedavinin önemli bir öğesidir ve onların işbirliği olmadan başarıya ulaşmak güçtür. Eğer çocuk sorununu tanırsa, onunla baş etmesi kolaylaşır. Dikkat edilmesi gereken konu, çocukların DEHB olmayı sorumluluklarından kaçma yolu olarak kullanmalarını engellemektir. Birçok erişkinin DEHB'nun uzun süreli öyküsü nedeniyle cesareti kırılmış ve kendine güveni azalmıştır. Başarısız olduğu konulardan uzak durmaya kendini alıştırmıştır. Bunu yapamadığı zamanlarda başarısızlık hissini tekrar tekrar yaşar. Bu durum bazı alanlarda soyutlanmaya ve mutsuzluğa yol açmıştır. Bazı erişkinler ise sorunlarının kesinlikle farkında değildir. Bu durumun, onların kişilik özellikleri olduğunu düşünürler. Bazen bu özellikleri gizleyerek, bazen de abartılı bir şekilde ortaya koyarak hayatlarını sürdürmeye devam ederler.
Servisi 
