Esarete direnen ancak sürgüne gönderilen Çerkezler, geride sıradağlar arasında bir ülke bıraktı. Bugünkü Kafkasya; Hazar Denizi, Azak Denizi ve Karadeniz arasında kalan bölgeden oluşuyor.
Kafkas Sıradağları'nın kuzeyinde kalan ve doğuda Hazar Denizi, batıda Azak Denizi, kuzeyde Maniç Çukuru, güneyde ise Karadeniz ve İnguş Irmağı'nın arasında yer alan bölge, Kuzey Kafkasya'dır. Abhazya ve Kuzey Osetya'nın bulunduğu topraklar da kısmen güneyde kalmasına rağmen, kültürel yapı ve ortak köken nedeniyle kuzeyde sayılır. Çerkezler, Çarlık Rusyası'nın Sovyetler Birliği'ne dönüşümü sürecinde, 11 Mayıs 1918'de 7 üyeden oluşan Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti'ni kurdu. Ancak bu cumhuriyetin ömrü 8 ay sürdü ve hepsi Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin içinde kaldı. Adigeler ve Abhazlar, Rusya Federasyonu içindeki özerk cumhuriyetler Adigey Cumhuriyeti, Kabardey Balkar Cumhuriyeti ve Karaçay Çerkez Cumhuriyeti'nde ve bağımsızlığını ilan eden Abhazya'da yaşıyor. Çerkez üst kimliği altında yer alan diğer özerk cumhuriyetler, Çeçenistan, Dağıstan ve Kuzey Osetya, Rusya Federasyonu'nun içindeki 3 cumhuriyetle birlikte, 1995'te Rusya ile "Yetki Paylaşımı Anlaşması" imzaladı. Bu anlaşmayla federe cumhuriyetler, siyasi ve askeri alan dışında ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda diğer ülkelerle uluslararası ilişki kurma, ticari temsilcilikler açma ve anlaşmalar yapma yetkisini elde etti.
OKUMA-YAZMA ORANI ÇOK YÜKSEK Kuzeybatı Kafkasya'da ve Kafkas Sıradağları'nın kuzeyinde bulunan Adige Cumhuriyeti, 7 bölgeden oluşuyor. Toplam 447 bin kişilik nüfusunun yüzde 25'i Adige. Geri kalan nüfusun yüzde 65'i Ruslar, yüzde 3'ü de Ermeniler'den oluşuyor. Çerkezler nüfus olarak Ruslar'dan az olmalarına rağmen, Denklik Yasası sayesinde parlamentoda ağırlıklı olarak iktidarı ellerinde bulunduruyor. Kendi dilinde radyo, TV ve gazete-dergi yayını yapan Adigeler'de, okuma yazma oranı da yüzde 100'e yakın. Kabardey Balkar Cumhuriyeti, 1936'da özerk cumhuriyet statüsüne kavuştu. Kabardeyler, 2. Dünya Savaşı'nda Almanlar'la işbirliği yaptıkları gerekçesiyle, 1943'te Orta Asya'ya sürüldü. Kaberdeyler'e 1956'da ülkelerine dönebilme izni verildi. Halen Rusya'ya bağlı federe bir cumhuriyet olan ülkede, dünyaca ünlü Kabardey atları da yetiştiriliyor.
BİR YERYÜZÜ CENNETİ: ABHAZYA Orta Kafkaslar'dan batıya uzanan topraklar üzerinde yer alan Karaçay Çerkez Cumhuriyeti'nin yüzde 33'ünü Ruslar, yüzde 39'unu da Karaçaylar oluşturuyor. Karaçay-Çerkez Cumhuriyeti'nde kömür, bakır, mermer ve çinko madenleri çıkartılıyor. Karadeniz'in doğu kıyısı ile Kafkas Dağları'nın etekleri arasında uzanan Abhazya, adeta bir yeryüzü cenneti gibi. Başkenti Sohum olan Abhazya'nın 340 bin kişilik nüfusunun yüzde 40'ı Abhaz, yüzde 18'i Gürcü, yüzde 16'sı Ermeni, yüzde 16'sı ise Rus. Abhazya'da 1999'da yapılan referandumda, halkın yüzde 98'i bağımsızlıktan yana oy kullandı. Kuzeydoğu Kafkasya'nın yerli halklarından olan Çeçenler, kendilerine Nohçi derler. Çeçenya'ın 1 milyon 350 bin kişilik nüfusunun da yüzde 83'ü Çeçen. İnguşlar ise yüzde 10'luk bir nüfus oluşturuyor. Çeçenler'in tarihi de acılarla dolu. Müslüman olduktan sonra Nakşibendi tarikatının hakim olduğu ülkede, Çeçenler 2'nci Dünya Savaşı'nda Almanlar'la birlikte hareket ettikleri gerekçesiyle 1944'te Sibirya'ya sürüldü. 13 yıl devam eden bu sürgünden, 250 bin kişi geri dönebildi. 1991'de yapılan seçimlerle de Cahar Dudayev Devlet Başkanı seçildi ve Rusya Federasyonu'ndan bağımsızlığı ilan edildi. Bunun, kendi içinde yaşayan diğer etnik gruplar için kötü örnek oluşturacağını düşünen, ayrıca zengin petrol ve doğalgaz yataklarından vazgeçmek istemeyen Rusya, önce muhalifleri örgütledi ve yönetime karşı ayaklandırdı. Ardından Rus ordusu 11 Aralık 1994'te Çeçenistan'a girdi. Bu da Çeçenler'in bugün hâlâ süren gerilla savaşının başlangıcı oldu. Bu bombardımanlarda 60 bin Çeçen sivil hayatını kaybederken, 500 binden fazla kişi de evlerini terk cetmek zorunda kaldı. Hâlâ Rus işgali altında bulunan Çeçenistan'daki bu savaşta, 300 binden fazla Çeçen öldü. Aslen Alanlar'dan geldikleri kabul edilen Osetler, 19. Yüzyıl'da Ruslar tarafından ikiye bölündü. Şimdi özerk bir cumhuriyet olan Kuzey Osetya'nın yüzölçümü, 8 bin kilometrekare. Kafkas Sıradağları'nın güneyinde bulunan Güney Osetya ise 1922'de özerk yapıyla Gürcistan'a bağlandı. Dağıstan, 50 bin 300 kilometrekare alanıyla bölgedeki en büyük özerk cumhuriyet. Başkenti Mohaçkale olan Dağıstan'ın 2 milyon 576 bin kişilik nüfusunun yüzde 24'ünü Avarlar, yüzde 17'sini Dargiler, yüzde 14'ünü Kumuklar, yüzde 13'ünü de Lezgiler oluşturuyor. Dağıstan'ın en tanınmış ismi ise Şeyh Şamil.
ÇEÇENLER AĞIRLIKTA 1992'de Çeçen-İnguş Cumhuriyeti'nin birbirinden ayrılmasıyla kurulan İnguş Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu içindeki varlığını sürdürüyor. Başkenti Nazran olan İnguşya'nın 467 bin kişilik nüfusunun yüzde 70'ini İnguşlar, yüzde 20'sini Çeçenler oluşturuyor.
Servisi 
