Evren'i yargılayan bir film Ömer Uğur'un yönettiği ve Mehmet Ali Alabora ile Sibel Kekilli'nin başrollerini oynadığı "EveDönüş" filmi, Türkiye'de bir ilki gerçekleştirdi. 1982 Anayasası Kenan Evren ve arkadaşlarından hesap sorulmasını yasaklıyordu ama, bu film, 12 Eylülcüler'i resmen yargılamaktaydı. Ülkemizde, polis veya askerin işkence olaylarına karışması zaman zaman eleştiri konusu yapılsa dahi, pek fazla derine inilmez. Çünkü, bu gibi tenkitlerin milli güv enliğimize sekte vuracağı, müesseseleri zaafa düşüreceği endişesi mevcuttur. Film, kendi halinde bir yaşantısı olan ve kıt kanaat geçinen işçi Mustafa'nın 12 Eylül askeri müdahalesinden sonra yanlışlıkla gözaltına alınıp, işkenceye maruz kalmasını anlatıyor. Sahneler çok gerçekçi; feryatlar yürek paralayıcı. Filistin askısından, cinsel organa cereyan verilmesine kadar hiçbir teferruat unutulmamış. İşkence sahnelerinin arasına Evren'in televizyon görüntüleri yansıyor ve darbe lideri generalimiz, işkence yapıldığını yalanlıyor.
***
29 Ekim'de Cumhuriyet'in 83'üncü yıldönümünü kutladık. Televizyonda, Milli Mücadele'de Mustafa Kemal ile birlikte hareket edenlerin, cumhuriyetin ilânı safhasında ona ters düştüğüne ve monarşik bir yapıyı muhafaza etmeye çalıştığına dair konuşmalar yapıldı. İngiltere, İspanya, Belçika veya Hollanda'dakine benzer bir sistem sürdürülseydi, belki bizim padişahlar demokrasi karşıtı müdahalelerde bulunup, demokratik rejime zarar verebilirlerdi. Ama, cumhuriyeti tercih ettiğimiz için, rejimimizi bu gibi antidemokratik müdahalelerden gene de sakınamadık. Atatürk yaşarken kurulan 2 parti, halkın teveccühüne mazhar olmalarından dolayı kapatıldı. Haydi bunu anlayışla karşılıyoruz. Henüz devrimler çok yeniydi; kök salmamıştı. Ama, cumhuriyet döneminde gerçekleşen 4 darbe için ne demeli? İş, cumhuriyeti ilân etmekle bitmiyor; demokrasiyi hepimiz içimize sindirebilmeliyiz.
***
"EveDönüş" filmi, yapılan hataları idrak etmemize, işkenceyi lânetlememize vesile olduğu ölçüde rejimin esenliğine ve kalıcılığına hizmet edecektir. Film beni derinden etkiledi. En sonunda jenerikle birlikte, 12 Eylül'ün bir bilançosu da sunuldu. Bu bilanço, 12 Eylül döneminde yaşanılan faciayı seyircinin daha iyi anlamasına imkân veriyor: - TBMMkapatıldı,Anayasaiptâledildi,siyasipartiler,dernekvesendikalaryasaklandı. - 650binkişigözaltınaalındı. - 230binkişiyargılandı. - 50kişiidamedildi. - 171kişiişkencedenöldü. - 299kişicezaevlerindeyaşamınıyitirdi. - 95kişi"çatışmada"öldü. - 937sinemafilmi,"sakıncalı"bulunarakyasaklandı. 12Eylül1980'deülkeyönetimineelkoyangeneraller,hazırlattıklarıAnayasa'yayargılanmalarıengelleyecekbirmaddeeklediler.TürkiyehâlâbuAnayasaileyönetilmektedir.
Ömer Uğur'un yönettiği ve Mehmet Ali Alabora ile Sibel Kekilli'nin başrollerini oynadığı "Eve Dönüş" filmi, Türkiye'de bir ilki gerçekleştirdi. 1982 Anayasası Kenan Evren ve arkadaşlarından hesap sorulmasını yasaklıyordu ama, bu film, 12 Eylülcüler'i resmen yargılamaktaydı. Ülkemizde, polis veya askerin işkence olaylarına karışması zaman zaman eleştiri konusu yapılsa dahi, pek fazla derine inilmez. Çünkü, bu gibi tenkitlerin milli güv enliğimize sekte vuracağı, müesseseleri zaafa düşüreceği endişesi mevcuttur.
