Organ nakli dine uygun
"Kur'an-ı Kerim'de 'Kim bir insanı yaşatırsa, bütün insanlığı yaşatmış gibi olur' deniliyor."
"Organ bağışının az olmasının sebebi bilgisizlik. Dinin bu konuda ne dediğini kimse bilmiyor...".
Organ naklinin dinen caiz olmadığı yolundaki söylentiler, Türk halkının organlarını bağışlamada isteksiz olmasına yol açıyor. Peki, gerçekten İslam dini organ nakline karşı mı? Bilimadamları, İslam'ın organ, doku nakli gibi vücut bütünlüğüne yönelik operasyonlara nasıl baktığını ortaya koydu: İslam, organ nakline karşı değil.
Hasan ONAT: İslam dini, insanın en iyi şekilde insanlığını gerçekleştirebilmesi için araç niteliği taşır. Din, insan hayatına anlam kazandırır. Din, insan sağlığının korunmasını ilke olarak almıştır. Dinin pek çok unsuru, insan sağlığının korunmasını öne çıkartır. Peygamberimiz der ki: "Beş şey gelmeden, beş şeyi koruyun... Fakirlikten önce zenginliği, meşguliyetten önce boş vakti, hastalıktan önce sağlığı koruyun, ihtiyarlamadan önce gençliğe dikkat edin. Ölümden önce hayatın kıymetini bilin." Bunlar Peygamber'in uyarıları. "Temizlik imandandır" diyor Peygamberimiz. "Temizliğin dinle ne alakası var?" diye düşünebilirsiniz, ama temizliğin olmadığı yerde sağlık olmaz. Sağlığın olmadığı yerde de din sağlıklı bir ortam bulamaz. Bu durumda, dinin temel unsurlarından biri, aynı zamanda insanın sağlıklı olmasına da ciddi manada katkı sağlıyor. Esas olan, insanın sağlığını korumaktır.
Şerife ÜSTÜNER: Teknoloji geliştikçe, organ ve doku nakli gibi konular gündemimize girebiliyor. Bunların nasıl yorumlanması gerekiyor?
Recai DOĞAN: İslam'ın sağlığa bakışı, bugünkü "koruyucu hekimlik" denilen şey. İslam, hastalanmadan önceki tedbirlerin alınmasıyla ilgili temel ilkeleri getiriyor. "Hastalanmış ise bunun çaresini bulması gerekir" diyor. Organ nakli de bu şekilde değerlendirilmeli. İslam'da asıl olan, hayattır, yaşamaktır, hayatı korumaktır.
Sönmez KUTLU: Kur'an-ı Kerim'de, "Kim cana kıymamış ya da yeryüzünde bozgunculuk yapmamış bir canı öldürürse, sanki bütün insanları öldürmüş gibidir. Kim de onu yaşatırsa, bütün insanları yaşatmış gibi olur ( Maide, 32)" deniliyor. İnsan, muhterem bir varlıktır. Dolayısıyla Kur'an, bu muhterem varlığa diriyken de öldükten sonra da gerektiği şekilde saygı gösterilmesinden bahseder. İnsanın herhangi bir uzvuna gereksiz yere zarar verilmemesini ister. Ölmüş olan birinin azaları üzerinde de hiçbir gerekçe yokken herhangi bir müdahalede bulunulmamalı. Yani, öylece gömülmesi gerekiyor, ama insan sağlığına fayda sağlayacaksa, başka bir insanın hayatında kurtarıcı fonksiyon görecekse durum farklılaşıyor. Kendi rızası alınmak şartıyla. Asıl olan insanın sağlığını, canını korumak. İnsanın yaşamasını sağlamak. Yaşamak her zaman ölümden daha iyidir. İslam'ın temel felsefesi budur.
'Yaşamayı tercih edeceksiniz'
Hasan ONAT: Her zaman yaşamayı tercih etmek zorundasınız. Eski alimler, eğer yaşamanız için gerekiyorsa, "Zorunluluklar, yasakları mübah kılar" demiştir. Yaşamak için bir şeyler yemek zorundasınız. Dinimizde domuz eti haram kılınmıştır. Ama yaşamak için onu yemeniz gerekiyorsa yersiniz. Bu konu Kur'an-ı Kerim'de de bu şekilde geçiyor. İnsan ölüyor, toprağa gömülüyor. Beden çürüyüp gidiyor. Pek çok insan, "Öldükten sonra dirilmede ne olacak? Kalbim, böbreğim başkasına verilirse bir sorun olur mu?" diyor. Din açısından bakarsanız, bir başka insanı yaşatabilmek için ölen kişinin organlarının başkasına verilmesinde herhangi bir sakınca yoktur. Bu, ahiret inancına da halel getirmez. Organ naklini alan insan günah işlese ona da günah mı gelir? Bunun alakası yok. Her şeyden önce günah, bilinçli olarak, kendi çabasıyla eylemlerle ilgili bir hadisedir.
'Nakledilen organ suçlu olamaz'
Şerife ÜSTÜNER: Suçlunun kalbi, bir başkasına nakledildi? O kişi de bu kötülüğü almış mı olacak?
Hasan ONAT: Hiç alakası yok. Burada esas olan şu: Kalbin işlevi nedir? Vücutta kan devrini sağlamaktır. Yani, kalp bizatihi iyi ya da kötü olmaz. Esas olan o kalbi taşıyan insanın kendi iradesiyle yaptığı eylemlerdir. Yani, kalbin buruda suçu günahı olmaz.
'Organı bağışlayana da zarar vermemelidir'
Sönmez
KUTLU: Organ, doku nakli yeni bir durumdur. Bu konularda asıl olan, hastalık durumu ve tedavi amaçlı olması. Örneğin, aile fertlerinden biri, eğer doku uyuşuyorsa, lösemi hastası çocuğu için organını bağışlayabilir. Karşı tarafı kurtarmaya yönelik olabilir. Asıl amaç, hastalığın tedavisidir. Kur'an-ı Kerim'de "Size isabet eden pek çok hastalık vardır, ama bunların büyük bir kısmını Allah afiyete kavuşturur" der. Bu, "Hastalıkların bir şifası vardır" demektir. Onun için hastalıktan kurtulmak İslam'da bir görevdir. Hastalık durumunda bir Müslüman'ın doktora başvurması, hastalığına çare bulması, dini bir vecibedir. Böyle bir vaka varsa, karşı tarafı kurtaracaksa ve veren kişiye zararı yoksa faydalıdır. Burada önemli olan, verenin kendi rızasıyla, satmaksızın yapması. Kendi bedenine Allah'ın emaneti olarak sahip olduğu için onu satmaya hakkı yok.
Recai DOĞAN: Organ bağışının azlığında 4 engel nokta görüyoruz. Birincisi, dini ilkeler. Burada ciddi bir bilgisizliğimiz var. İkincisi, zihin ölümü. Hastanede babanız yatıyor. Gözleri bakıyor, kalbi atıyor. Ama doktor diyor ki: "Zihnen ölü." Üçüncüsü, organlarının mafyaya satılacağı kaygısı. Yani güvensizlik. Dördüncüsü de vücut bütünlüğünün bozulması. Bu da halkı kaygılandırıyor.
Şerife ÜSTÜNER:
Benim kolum bir başkasına nakledildi. O kişi benim kolum ile suç işledi. Ne olacak?
Recai DOĞAN: Burada esas olan iradedir. Ben silahı çıkarttım. Sizi vurdum. Sizi vuran elim mi, benim verdiğim karar mı? Eli kaldırmayı ben istiyorum. Bazıları, "Eli kaldırmayı sağlayan kas gücünü, nakledilen kol vermektedir" diyor. Burada önemli olan şey, kişinin kararları kendi iradesiyle vermesi. Suçlu olan o organ değil, o kararı veren zihin.
'Bağışın önünde engel yok'
Hasan ONAT: Organ bağışının Türkiye'de bu kadar az olmasının önündeki birinci sebep, bilgisizlik. Dinin ne dediği konusunda bilgileri yok. Bu da organ bağışının bu kadar az olmasına yol açıyor. Oysa, dini açıdan organ bağışının önünde herhangi bir engel yok. Burada önemli olan organ bağışında bulunacak kişinin sağlığıdır. Eğer canlı birinden alınıyorsa, insanın yaşam kalitesini aşağı çekmemek gerekir. Beyin ölümü gerçekleşmiş bir kişiden alınacaksa, kuşkuya yer vermeyecek şekilde beyin ölümünün ne olduğu, nasıl gerçekleştiği insanlara anlatılmalıdır. Eğer bu anlatılırsa organ bağışının önünde dinen bir engel olmadığını insanlar çok daha kolay anlayabilirler ve organ bağışı yaygınlaşabilir. Çünkü, bu bağışlanan organlara bir gün gelir hepimizin ihtiyacı olabilir.
Yöneten: Şerife ÜSTÜNER
|
