Ekonomi sohbetleri-3 Dünkü yazımızda, tasarruf ve tüketim kararlarının ekonominin çeşitli kesimlerinde ve mali piyasalarda ne tür değişiklikler yarattığını belirtmiştik. 2002 yılında ekonomi alanında Nobel ödülü alan DanielKahneman da bu psikolojik faktörlerin ayrıntılı analiz ve sonuçlarını veriyor. Sizlerin verdiği kararlar bir ekonomiyi batırıp çıkartabiliyor. Özellikle stres altında aldığınız kararların birçoğu aslında bilinçli olarak yaptığınızı zannettiğiniz ama sizin elinizde olmayan kararlar. Eğer bu kararlar sürü hareketine dönüşürse etki çok güçlü ve şiddetli oluyor. Sonuç olarak mali piyasalarda başlayan bir faiz ve kur hareketi kamu kesimi dengelerini, reel kesim dengelerini ve dış ödemeler dengelerimizi değiştirebiliyor. İç siyasi, iç ekonomik, dış siyasi veya dış ekonomik önemli bir gelişme olduğunda faiz ve kur ani reaksiyonlar veriyorsa, ekonominin diğer kesimlerine yapacağı etkiye ilişkin bir senaryo kurularak, mali piyasalarda yatırım kararları değişebilmektedir. Busorularıyanıtlayın Unutulmamalı ki; döviz ve faizdeki her hareket ekonominin diğer kesimlerini derinden etkilemez. Sadece ekonomik olaylar değil, iç ve dış siyasi olaylar da önce döviz ve kur hareketlerini tetikleyerek ekonomik dengeler üzerinde etki yaratabilir. Mali piyasalarda kalıcı bir kötümser beklenti yaratacak olan ve dolayısıyla faizlerle döviz kurlarının yükseliş trendine girmesine neden olabilecek bir gelişme varsa şu soruları sorunuz ve cevaplayınız. 1. Mali piyasaları etkileyen son gelişme, ülkede yönetimin değişmesi olasılığını doğuruyor mu? 2. Ülkede uygulanan ekonomik programın rayından çıkmasına veya anlamlı bir şekilde değişmesine neden olur mu? 3. Özellikle ciddi ekonomik bağlarımızın olduğu ülkelerle dış siyasi ve ekonomik ilişkilerimizi zedeleyecek gelişmelere meydan verir mi? 4. Ülke olarak önümüze koyduğumuz hedeflere (Örneğin AB hedefi, büyüme hedefi, faiz dışı fazla hedefi vs..) ulaşılmasını engelleyecek bir olay mıdır? Mali piyasaları sarsan önemli bir hareket olduğunda, yukarıdaki dört maddede verilen durumlardan herhangi birine sebep olup olmayacağı sorusuna cevap veriniz. Eğer bu sorulardan birine dahi ' evet' diyorsanız, genel olarak riski düşük portföyler oluşturmalısınız. Eğer cevabınız hepsine ' hayır' ise yatırım kararlarınızı değiştirmenize gerek yoktur.
