Sadece sebze-meyve yiyen vejetaryenler, hiç farkında olmadan sağlıklarını riske ediyor. Zira; ortaya çıkan B12 vitamini eksikliği mide-bağırsak ve kan hücrelerinde sıkıntı yaratıyor.
Vejetaryen beslenme modası tüm dünyada çığ gibi büyürken, uzmanlar bu konuda yeterince bilinçli hareket edilmediği görüşünde. Et ve et ürünlerinden uzak duranların aslında sağlıklarıyla oynadığını söyleyen uzmanlar, vejetaryen beslenmenin vücutta B12 vitamini eksikliğine neden olduğunu, bunun da beraberinde çok sayıda hastalığı getirdiğini vurguluyor. 'Kobalamin' olarak da adlandırılan B12 vitaminini sadece doğadaki bazı bakteriler tarafından üretiliyor. Bağırsak bakterileri tarafından kalın bağırsakta üretilebilmesine rağmen, B12 vitamini ince bağırsaklardan emildiği için vücuda bu yolla pek yarar sağlamıyor. Anadolu Sağlık Merkezi'nden Nöroloji Uzmanı Dr. Sema Demirci B12 vitaminin faydalarını, nelerde bulunduğunu ve eksikliğinde ortaya çıkabilecek hastalıkları şöyle anlatıyor:
HERKESİN İHTİYACI FARKLI "Hayvansal proteinler, vejetaryen olmayanlar için başlıca B12 vitamini kaynaklarıdır. Karaciğer, dalak, böbrek gibi kırmızı et kaynakları, B12 vitamininden yana çok zengindir (100 gramlarında 10 mikrogramdan fazla). Balık, hayvan kası, süt ürünleri ve yumurta sarısı 1-10 mikrogram /100 gr kobalamin içeriyor. Katı vejetaryenlerde B12 vitamini eksikliğine sıkça rastlanıyor. Önerilen günlük miktar; erkeklerde ve gebe olmayan kadınlarda 2.4 mikrogram, gebelerde 2.6 mikrogram, emziren kadınlarda 2.8 mikrogram ve 9- 18 yaş arası çocuklarda 1.5-2 mikrogramdır. B12 vitamini dokularda depolanıyor. Erişkinde vücuttaki ortalama total miktarı 2-5 mg'dır ve bunun yaklaşık 1 mg'ı karaciğerde depolanır. Her gün ortalama total miktarın % 0.1'i kaybedilir. Bu vitaminin alımının aniden kesilmesi halinde B12 vitamin depolarının tükenmesi, 3- 4 yıllık bir zamanı alır. Fakat B12 vitamin eksikliğinin gelişmesi daha uzun sürebilir."
B12 VİTAMİNİNİN İŞLEVİ B12 vitamininin besinlerle alındığında proteinlerle bağlı halde olduğunu vurgulayan Dr. Sema Demirci, şöyle devam ediyor: "B12 vitamini vücutta hücresel düzeydeki işlevlerde kullanılır. Bunlardan en önemlisi methionin sentezindeki rolüdür. Zira methionin vücut ana yapısını oluşturan birçok bileşiğin ve DNA'nın yapımında çok önemli rolü olan bir proteindir."
EKSİKLİK NEDENLERİ Çok katı vejetaryenlerde kobalamin, yani B12 vitamini eksikliğinin daha sık görüldüğünü ve ciddi hastalıklara neden olduğunu anlatan Dr.Demirci, bu hastalıkları şöyle sıralıyor: "Mide asit ortamının istenen düzeyde olmasını engelleyen mide hastalıkları, midenin B12 vitaminini bağlayan, protein üreten hücrelerinin kaybıyla meydana gelen durumlar (gastrit, pernisiyöz anemi, büyük mide operasyonları gibi), ince bağırsaktan emilimi engelleyen durumlar (pankreas enzimlerinin yetersiz salgılanması, bağırsaktan besin geçişini duraklatan durumlar, bağırsak parazitleri gibi), kanda B12 vitamini taşınmasıyla ilgili bozukluklar olarak sınıflanabilir." Dr. Sema Demirci, B12 vitamini eksikliğinde vücutta, özellikle kan hücrelerinin yapısında değişiklikler oluştuğunu, DNA yapısındaki bozulma nedeniyle hücre çekirdeklerinde aşırı büyümeler meydana geldiğini, kan hücrelerinin sayı ve fonksiyonlarında farklılıklar oluştuğunu söylüyor. Dr. Demirci, kobalaminin sinir sisteminde de etkili olduğunu, kobalaminin eksikliğinde sinirlerin üzerini kaplayan myelin denen maddenin yapımında bozukluk ortaya çıktığını ifade ediyor.
BELİRTİLERİ NELERDİR? Kobalamin, yani B12 vitamin eksikliği kendisini nasıl gösterir? Bu sorunun yanıtını da Dr. Demirci şöyle yanıtlıyor: "Çoğunlukta görülen ilk belirtiler; el ve ayaklarda uyuşma, halsizlik, yürümede dengesizliktir. Beyindeki etkilenme düzeyine göre zihinsel yavaşlama, depresyon, konfüzyon, halüsinasyon, psikiyatrik bozukluklar ortaya çıkabilir. Bacaklarda güç kaybı, görme bozuklukları da belirtiler arasındadır. B12 vitamini eksikliğine bağlı olarak oluşan ilerleyici unutkanlık, denge ve yürüme bozukluğu, idrar ve dışkı tutamama, kol ve bacaklarda güçsüzlük ve uyuşmalar ile göz siniri tutulumuyla giden nörolojik tablo, 'Subakut kombine dejenerasyon' olarak adlandırılır. Bu tablo, omurilik soğanını etkiler ve tedbir gerektiren bir durumdur."
