Yanlış kullanılan kavramlar, cezaevlerinde yanlış umutlara yol açıyor. 1 Nisan 2005'te yürürlüğe girecek olan yeni Türk Ceza Kanunu nedeniyle, 12 bin kişi serbest bırakıldı. Basında bu, gizli af olarak nitelendirildi. Tecrübe gösteriyor ki, kamuoyunda af sözcüğü kullanılmaya başladığında, cezaevlerinde beklentiler artar. Bir müddet sonra, bu beklentiler huzursuzluğa dönüşür. Aynı durum, mahkumların aileleri ve yakınları için de ortaya çıkar. O nedenle, af sözcüğü gelişigüzel kullanılmamalıdır. Peki o zaman soracaksınız: "Bu 12 bin kişi neden salıverildi?"
Cezalarıartansuçlarvar Tüm ceza kanunlarında, temel bir ilke var: Yeni bir ceza kanunu yapıldığında, eğer bu kanunda lehte hükümler varsa, bu geçmişe etkili olarak uygulanır. Kişi, lehe kanundan yararlanır. Örneğin, 2000 yılında bir suç işlenmiş. Kişi 10 yıla mahkum olmuş. 2005 yılında çıkan yeni kanun ise bu suçun cezasını 8 yıla indirmiş. İşte bu son kanun, 2004 yılında işlenen suç hakkında da uygulanır ve ceza 8 yıla indirilir. Yeni Ceza Kanunu da bazı suçların cezalarını azaltmıştır. Cezası azaltılan bu suçlar bakımından, geçmişe etkili olarak bir uygulama yapılacaktır. Ancak, bu bir af değildir. Ama, Yeni Ceza Kanunu 1 Nisan'da yürürlüğe girecek. O zaman, cezası azaltılan suçlardan mahkum olanlar 1 Nisan'a kadar cezaevinde mi kalacak? Hayır. Ceza Kanunu'nun yürürlüğüne ilişkin başka bir kanun çıkartıldı. Bu kanunda hakime deniliyor ki: "Eğer 1 Nisan'da yürürlüğe girecek Yeni Ceza Kanunu kişinin lehine ise, o tarihe kadar bekleme, cezanın infazını durdur veya ertele." Bundan dolayıdır ki, mahkemeler 1 Nisan'ı beklemeden, yeni kanunda cezası indirilen suçlara mahkum olanları, cezalarının infazını durdurarak serbest bırakıyorlar. Peki, yeni kanunda tüm suçların cezaları hafifletiliyor mu? Hayır. Öldürme, yaralama, kapkaç, işkence, kaçak yapılaşma, trafik ve çevre suçları gibi çok sayıdaki suçun cezaları artıyor.
Baklavaçalançocuklar... Buna karşılık, Yeni Ceza Kanunu bazı suçların cezasını da azaltıyor. Mesela, hırsızlık suçunda malın değeri çok az ise ceza azaltılıyor. Örneğin kişi 1 paket sigara çalmışsa, mahkeme cezayı takdirine göre indirebilecektir. Yine biraz zor kullanarak, 2 tişört alınmış, mağdurda da önemli bir yaralanma yok. Bu gibi hallerde, ceza 3 yıla kadar indirilebilecek. Bugün ise böyle olaylarda 1520 yıl hapis cezası verilmektedir. İfade özgürlüğü ile ilgili bazı suçların da cezası hafifletilmiştir. Yeni kanunun felsefesi şu: Ceza, suçun ağırlığıyla orantılı olmalıdır. Ancak haklı ve adil ceza, istenilen faydayı sağlar. Ceza gereğinden ağır olursa, toplum da buna tepki duyar. Baklava çalan çocuklara verilen cezaların ağırlığı, hepimizi nasıl da rahatsız etmişti. Türkiye'de afların çıkartılmasının bir nedeni de gereksiz ve ağır cezalandırmalardır. Sadece cezaların ağırlaştırılması, suçların işlenmesini önlemez. Yeni Ceza Kanunu, haklı ve adil cezalar getiriyor. Ama af getirmiyor.
