Yeni Ceza Kanunu'na göre kimler derhal serbest kalıyor?
Adalet Bakanlığı Türkiye'nin hukuk reformunun lokomotifi durumunda. Bakanlıkta geceli gündüzlü hummalı, özverili bir çalışma var. Bu çalışmalardan bir tanesi de "26/9/2004 Tarihli ve 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu'nun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun Tasarısı." Biz buna kısaca Yürürlük ve Uygulama Tasarısı diyeceğiz. Tasarı yarın Meclis'te görüşülüp kanunlaştırılmak isteniyor. Tasarının amacı, yeni Türk Ceza Kanunu'nun uygulanmasına ilişkin sorunlara çözüm getirmek ve mevzuata uyumunu sağlamak. Yeni TCK, 1 Nisan 2005'te yürürlüğe girecek. Yeni TCK'nın önemli özelliklerinden biri cezalardaki adaletsizlik ve dengesizlikleri giderecek olması. Bu nedenle bazı suçların cezaları ağırlaştırılırken, bazı suçların cezaları hafifletiliyor. Anayasa'ya ve yasaya göre, lehe hükümler geçmişe etkili olarak uygulanmak zorunda. Yani, yeni TCK bir suçun cezasını azaltmış ise, bu geçmişte işlenen suçlar için de geçerli olacak. Ama bu bir af değil. Buna karşılık, eğer bir suçun cezası ağırlaşmış ise, bu geçmişe etkili olmaz, ağırlaşan cezalar sadece kanun yürürlüğe girdikten sonra işlenen suçlar için uygulanır. Sorun şurada: Acaba şu an cezaevinde olan ve yeni TCK'daki indirilmiş cezaya göre cezasının infazı tamamlanmış olan mahkumlar, Nisan ayı gelmeden serbest bırakılacak mı?
1 milyon insanın ortak sorunu Örneğin kişi bir suçtan 15 yıla mahkum olmuş, yeni TCK ise bu cezayı 10 yıla indirmiş. Kişinin cezasının 10 yılı infaz edilmiş. Bu kişi hakkında yeni TCK şimdiden uygulanacak mı? Mahkemeler bu konuda farklı kararlar veriyor. Bazıları yeni TCK'nın lehe maddelerini derhal uygulayarak, infazı durduruyorlar. Yani bu mahkumlar serbest bırakılıyor. Bazı mahkemeler ise aksine kararlar veriyorlar. Onların da gerekçesi şu: "Yeni TCK Nisan 2005'te yürürlüğe giriyor, o tarih gelmeden infaz durdurulmaz." Başka bir örnek: Yeni TCK paraya çevrilemeyen, ertelenemeyen bazı cezaları da paraya çevrilebilir ve ertelenebilir hale getiriyor. Türkiye'de şu an 1 milyon vatandaşın İcra-İflas Kanunu'nda bulunan 10 günlük hapis cezasıyla başının dertte olduğu söyleniyor. Bunlar genellikle dargelirli ve yasalardaki incelikleri bilmeyen vatandaşlar. Borcundan dolayı icraya verilmiş. İcradan ödeme emri gelince mal beyanında bulunması lazım. Bunu bilmeyen vatandaş, icra dairesine mal beyanında bulunmuyor. Bunun sonucunda 10 günlük hapis cezasına mahkumiyet var. Vatandaşın, bu mahkumiyetin verildiği yargılamadan bile haberi olmuyor bazen. Bu 10 günlük ceza paraya çevrilemez, ertelenemez. Halbuki, yaralama, tehdit, cinsel taciz, trafikte birkaç kişinin ölümüne neden olma gibi suçların cezası, hem paraya çevrilebilir hem de ertelenebilir. İşte yeni TCK bu adaletsizliği ortadan kaldırdı. Yani 1 milyon vatandaşın sorunu çözüldü. Borçlunun malını haczedip satabilirsiniz ama, onu cezaevine koymanıza gerek yok. Bu nedenle bu 10 günlük para cezaları da, ertelenip paraya çevrilebilir hale getirildi. Çek Kanunu gibi başka kanunlar da, cezası 2 yıla kadar hapis olan ve ertelenemeyen cezalar da artık ertelenebilecek.
Lehe hükümler derhal uygulanacak Yine yeni TCK bazı suçlardan dolayı konulan, bir mesleği yürütme hakkı, siyaset yapma hakkı gibi hak kullanma yasaklarını da kaldırıyor. Bu tür yasakları olanların, Nisan ayı gelmeden yasakları kalkacak mı? Bakanlıkların veya Sermaye Piyasası Kurulu gibi kurulların, tüzük, yönetmelik veya tebliğlerine göre konulmuş suç ve cezalar var. Yeni TCK'da, bu tür düzenlemelerle suç ve cezanın konulamayacağı öngörüldü. Acaba yine Nisan ayı beklenmeden tüzük, yönetmelik ve tebliğlere göre ceza verilebilecek mi, verilmiş cezalar kaldırılacak mı? Bu örnekler çoğaltılabilir ama soru hep aynı: 1 Nisan 2005 tarihinde yürürlüğe girecek yeni TCK'nın lehe hükümleri şimdiden uygulanabilir mi? Yarın TBMM'de görüşülecek olan "Yürürlük ve Uygulama Tasarısı"nın geçici birinci maddesi, bu soruya cevap veriyor. Tasarının, geçici birinci maddesine göre, "1 Nisan 2005 tarihinden önce kesinleşmiş olan mahkumiyet kararları hakkında yeni Türk Ceza Kanunu'nun lehe olan hükümleri öncelikle dikkate alınarak ve Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu'nun 402'nci maddesi uyarınca infazın ertelenmesine veya durdurulmasına karar verilecektir". Tasarıyla ilgili açıklamalarımıza devam edeceğiz.
